Quinsy Gario heeft gelijk met zijn analyse over rouw om het verlies van Piet

Nu sommige autoriteiten kiezen voor de stroopwafel- dan wel de roetvegenpiet en het schip van Sinterklaas volgens de NPO op een regenboog afkoerst, bereikt in het kamp van de traditionalisten de verontwaardiging nieuwe hoogtepunten.

Quinsy Gario noemt dat een gevolg van rouw. Dat komt omdat hij college heeft gelopen bij Comparative women’s Studies in Culture and Politics aan de Universiteit van Utrecht. Daar bedrijven ze behalve sociologie en antropologie ook (Freudiaanse) psychologie van de koude grond. Toch zit hij ditmaal een stuk dichter bij de waarheid dan zijn meeste tegenstanders zullen bevroeden.

Rouw heeft te maken met het verwerken van verlies. Rouw is niet te vermijden als je iemand kwijtraakt die voor jou van grote betekenis was. Dit verschijnsel treedt ook op als je een geliefd huisdier of een gekoesterd bezit moet missen. Uit heel veel reacties op het internet valt op te maken dat massa’s pro-pieters beseffen een verloren strijd te voeren. Zij spreken over het verpeste Sinterklaasfeest. Zij lijken er van uit te gaan dat hun Zwarte Piet geen lang leven meer mag verwachten. Hij heeft met al die traditionele intochten en de niet aan te slepen schmink nog een laatste opflakkering maar in essentie is hij terminaal. Daarom treuren zij en een belangrijk onderdeel in rouwverwerking is woede over het aangedane onrecht, zoals de meeste mensen weten die met het verlies van een familielid werden geconfronteerd.

Volgens tegenstanders van Zwarte Piet accentueert dit alleen maar het institutionele racisme dat de Nederlandse samenleving met zijn witte dominantie kenmerkt. Anders zou men zich niet zo druk maken om wat tenslotte maar een kinderfeestje is. 

Maskerade door volwassenen Dat is een foute analyse. Sinterklaas is geen kinderfeestje. Het is een maskerade, met veel zorg en toewijding uitgevoerd door volwassenen, die daarbij alle steun krijgen van de maatschappij. Middenstand en autoriteiten dragen aan het welslagen bij door met etalages, reclame-acties en gemeentelijke intochten context te bieden aan het grote spel.

Natuurlijk is het de bedoeling dat kinderen gedurende een week of wat een waargebeurd, tastbaar sprookje binnentreden maar dat is niet alles. De volwassenen onderling nemen elkaar in het ootje met surprises en mild kritische gedichten. Ook dat is een wezenlijk onderdeel van Sinterklaas. Daarbij vindt het hoogtepunt niet op straat plaats, zoals bij carnaval, maar in de huiselijke kring. Sinterklaas is dan ook een wezenlijke viering en bevestiging van de familiebanden, misschien nog wel belangrijker dan Kerstmis. In die zin is het helemaal geen kinderfeest maar een wezenlijk ijkpunt in het jaar.

Vooral omdat bijna iedereen zoete herinneringen heeft aan de tijd van de onschuld, toen hij of zij nog hartstochtelijk geloofde in Sint Nicolaas en zijn gulle, goedhartige Zwarte Pieten. 

Schuld Dat wordt nu afgedaan als een racistische praktijk, iets waar je je voor moet schamen, een feest dat bedoeld is om slavenhandel te legitimeren, iets dat intrinsiek slecht is. De onschuld verkeert in schuld.

Dat niet alleen. Allerlei autoriteiten lijken daarin mee te gaan zoals de Goudse burgemeester die de landelijke intocht op de televisie wil stofferen met kaas- en stroopwafelpieten. Of het Sinterklaasjournaal met die verdomde regenboog. Of de dubbelhartige burgemeester Van der Laan, die wel tegen Quinsy Gario en consorten bij de Raad van State in beroep gaat maar toch kiest voor aanpassingen aan Zwarte Piet om de lieve vrede in zijn kleurrijke hoofdstad. 

Heel veel Nederlanders krijgen dan ook de indruk dat hen iets wezenlijks wordt afgenomen, dat zij een zwaar verlies gaan lijden. Dat is de achtergrond van de rouwprocessen, die Quinsy Gario heeft waargenomen. 

Wie rouwt, zoekt troost en hulp. Wordt het verlies veroorzaakt door misdrijf of onrecht, dan vraag je bovendien om steun  aan het gezag. De leiding van de maatschappij hoort je dan te beschermen. Daar betaal je belasting voor. Om die reden heb je de overheid het geweldsmonopolie gegund. Daarom ga je niet zelf de straat op met je wapens om de verstoorde verhoudingen recht te zetten zoals de oude Germanen het deden. 

Nu lijken die autoriteiten het af te laten weten. 

Falende autoriteiten Daar is de Nederlandse burger het afgelopen decennium aan gewend geraakt, falende autoriteiten die je met van alles en nog wat lastig vallen maar niet thuis geven als je ze werkelijk nodig hebt. Het vangnet van de sociale voorzieningen is voor een belangrijk deel weggetrokken nu er voor de gewone man paal en perk wordt gesteld aan ontslagvergoedingen en je voor je het weet in de bijstand zit. De pensioenen blijken minder spijkerhard dan de burger decennia lang is voorgehouden. De zorg blijkt ‘onbetaalbaar’ en stevent op een chaotische decentralisatie af. Wie daardoor in de problemen raakt, moet maar ‘zelfredzaam’ zijn.

De afgelopen weken regent het van zulk nieuws: zes miljoen burgers krijgen een naheffing omdat de belasting niet in staat bleek een motie van de heren Samsom en Zijlstra prompt uit te voeren. De Nationale Politie – nu ineens geen decentralisatie maar juist centralisatie – schept een uitdijende bureaucratie (in feite een ander woord voor chaos) en achterstanden. Door even niet op te letten gaf de overheid Nederland een belastingverhoging bij de EU.

Je wordt genaaid en de premier staat erbij te lachen. Net als de geradicaliseerde jihadist met zijn kalief en zijn met slavinnetjes hier en in het hiernamaals gestoffeerde heilsverwachting. Die lacht ook. In zijn baard. Dat wil zeggen: zoals hij geschilderd en aan de angstige burger wordt voorgehouden door de terrorisme-experts, de columnisten, de lui van de dreigingsanalyse en andere vertegenwoordigers van de gevestigde orde, wanhopig als zij op zoek zijn naar het beeld van een externe vijand om hun aangetast gezag te herstellen.

Losse schroeven De stroopwafelpiet is van dit alles het symbool: het vertrouwde staat op losse schroeven. Zelfs het feest waarmee je de binding aan je familie en je vrienden gestalte gaf. De Nederlandse lotsgemeenschap verkeert in een fuck you -maatschappij. Je ziet dan ook dat allerlei tinnengieters, politieke kwakzalvers en gifmengers klaar staan om in dit gat te springen. Zij zijn druk bezig om zich Zwarte Piet toe te eigenen nu de oude autoriteiten – Van Albert Heijn en Hema tot sommige burgemeester en minister Asscher – hem laten vallen. 

Quincy heeft gelijk met de rouw. Rouw en wraak zijn een gevaarlijk combinatie. Wie biedt de strohalm? Wie zal zeggen: ‘Wees niet bang. Kom maar. Je hoeft niet zelfredzaam te zijn. Leg je lot in mijn handen’? Wie zal de  verweesden, de tranen nog in de ogen, de toekomst binnen leiden? 

Beluister dit opiniestuk hier 

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)

cc-foto: Aernout Peeters