Rechten van inheemse bevolking nog steeds op grote schaal geschonden

Op 13 september a.s. is het alweer tien jaar geleden, dat de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Verklaring over de Rechten van Inheemse Volkeren heeft aangenomen. Deze verklaring is niet vrijblijvend. Net als de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) vormt ze een richtsnoer, waarop de bevolking en de regering van elk land hun doen en laten behoren af te stemmen.

In de praktijk schort hieraan nog heel veel. Het gaat natuurlijk niet om woorden alleen, maar vooral om het daadwerkelijk (doen) naleven van deze rechten.

Winstbejag tegenover Standing Rock Met name grote bedrijven die hun grondslag hebben in westerse landen blijken door hun winststreven en concurrentiedwang de rechten en belangen van inheemse volken voortdurend te schenden. Hiervan bestaan talloze voorbeelden, zoals de problemen, die inheemse volken in onder andere de VS, het Amazonegebied en in Papoea-Nieuw-Guinea ondervinden.

Een belangrijk actueel voorbeeld is Standing Rock in de VS. In februari vorig jaar begonnen de openbare protesten van deze Sioux-stam tegen de “Dakota Access Pipeline”. Deze pijplijn wordt gebouwd om ruwe olie te vervoeren van de velden in het noord-westen van Noord-Dakota naar het zuiden van Illinois. Ter illustratie: de financiering van de pijplijn (begroot op 3,7 miljard dollar) beloopt een miljard meer dan het hele budget van het Amerikaanse Bureau of Indian Affairs.

De geplande route loopt onder de belangrijke rivieren Missouri en Mississippi, en pal langs het “reservaat” van de Standing Rock-stam. Dit betekent een ernstige directe bedreiging voor het grondwater en schending van begraafplaatsen. In april vorig jaar hebben de Sioux een kamp opgericht voor behoud van hun cultuur en spiritueel verzet. In september is een stuk heilige grond plat gebulldozerd, wat het sein is geweest voor een protestmars, waarbij actievoerders door honden werden gebeten. De beelden hiervan gingen de hele wereld over. Nadat militairen en politie een protestkamp hadden vernield voegden duizenden nieuwe actievoerders, waaronder leden van honderden andere stammen, zich erbij. De hele winter is een harde strijd gevoerd, waarbij de actievoerders steun uit de hele wereld hebben gekregen. Vele honderden mensen zijn gearresteerd en tientallen in het ziekenhuis beland.

Diverse investeerders, waaronder ABN-AMRO en ING in Nederland, hebben zich gedwongen gezien zich uit het project terug te trekken

Begin december zag president Obama zich door dit alles gedwongen een voorlopige stop in te voeren. Maar president Trump –die vóór alles grootkapitaalsbelangen wil behartigen, en zeker ook die in de fossiele energiewinning- heeft de oude draad weer opgepakt en wil de geplande oliepijplijn doorzetten, ten koste van de inheemsen en ondanks de risico’s voor het milieu. Hij heeft de actiekampen doen ontruimen, maar de strijd is zeker nog niet beslecht.

Geweld en diefstal door Europese kolonisten De Standing Rock-stam beroept zich juridisch op het Verdrag van Fort Laramie (1851), gesloten tussen de regering van de VS en een aantal inheemse volken, waarbij de VS bepaalde gebieden erkende als toebehorend aan de deelnemende stammen. Maar dit verdrag werd al gauw geschonden, niet in het minst door kolonisten van Europese afkomst die stukken grond in bezit namen, onder andere op zoek naar goud. Zij veroorzaakten ook veel ellende door de massale slachtingen van bizons. De inheemsen hielden hierdoor steeds kleinere en van elkaar afgescheiden gebieden over.

De laatste oorlogvoering tussen de inheemsen en de VS was de Ghost Dance-oorlog die eindigde met het roemruchte bloedbad van Wounded Knee eind 1890, waarbij meer dan 200 inheemsen zijn omgekomen en sprake is geweest van oorlogsmisdaden.

(Het boek “ Bury My Heart at Wounded Knee” van Dee Brown (1970) heeft voor een deel de aanzet gegeven tot de bezetting van Wounded Knee begin 1973 door de (in 1968 opgerichte) American Indian Movement , waaraan o.a. Dennis Banks en Russell Means (inmiddels overleden) bekende deelnemers zijn. Ruim twee maanden heeft hier een soort vrijstaat bestaan).

Verantwoordelijkheid nemen De mensheid heeft, vanwege haar positie in de geschiedenis van de aarde, zeker nu de verantwoordelijkheid het leven op aarde in goede banen te leiden, en daarbij de belangen van toekomstige generaties en andere levensvormen te waarborgen. De inheemse volken hebben, met al hun eeuwenoude culturen, wijzen van grondgebruik, landbouw en veeteelt, enz., de mensheid veel te vertellen over respect voor de aarde en alle levensvormen, en hoe deze te behouden voor de toekomst. Hun stemmen zijn van grote waarde, juist in de huidige situatie waarin dreigende klimaatveranderingen zich voordoen die minstens voor een belangrijk deel zijn toe te schrijven aan het verkeerd omgaan met de genoemde menselijke verantwoordelijkheid. Ze hebben dan ook een waardevolle bijdrage geleverd aan de “klimaattop” die in december 2015 in Parijs heeft plaatsgevonden.

Nu de VN-Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken tien jaar bestaat, is het de hoogste tijd dat de daad bij het woord wordt gevoegd.