Redeloos, reddeloos, radeloos

Al sinds het begin van de crisis houd ik het nieuws bij. Zodoende raak je na verloop van tijd toch wat immuun voor de dreigende krantenkoppen en onheilstijdingen. Maar met de koppen van gisteren wordt je toch weer ongerust: “ECB-bestuurder: Europa nu echt in crisis”. En: “Franse minister vreest geweld bij einde Euro”. Voor het eerst vroeg ik mij af of het misschien verstandig zou zijn een deel van mijn spaargeld maar op een Britse rekening te zetten.

De afgelopen dagen, weken, maanden, is de aaneenschakeling van doemscenario’s steeds donkender en dreigender geworden. Ook de buitenlandse pers staat vol van slechte tijdingen: “Die letzten Auswege aus der Euro-Krise”, “George Osborne prepares for run on banks in troubled Eurozone countries”, “OECD: euro collapse would have ‘highly devastating outcomes’ worldwide”.

Al een jaar wankelen we nu met z’n allen voort. Een jaar geleden was het nog een ‘beheersbare’ crisis in Griekenland, tenslotte niet meer dan 2% van de economie van de EU. En nu, na een jaar van halfbakken oplossingen, hysterische markten en hulpeloze politici, zijn we blijkbaar op het punt aangekomen dat we ons zorgen moeten maken over de mogelijkheid van een Europese burgeroorlog. Zodoende moest ik vandaag terugdenken aan het gezegde uit het Nederlandse rampjaar: het volk was redeloos, het land reddeloos en de regering radeloos. Toegegeven, er zijn nog geen staatspensionarissen gelyncht, maar afgezien daarvan is de uitspraak prima van toepassing op Europa vandaag. Het volk is redeloos, de landen reddeloos, de politici radeloos.

Dat we met z’n allen niet meer zo goed weten wat we aan het doen zijn, kon ook niet mooier geïllustreerd worden dan in de kranten vandaag. Europa staat op instorten, de economie gaat onderuit, maar het kabinet heeft er wel voor gezorgd dat we 130 op de snelweg mogen en orka Morgan is veilig aangekomen op Tenerife. De prioriteiten zijn duidelijk, zullen we maar zeggen. Het enige wat nog ontbreekt is de geboorte van een baby-olifantje in Diergaarde Blijdorp.

En ondanks dat ik het hele schuldenverhaal nu al een jaar volg, me probeer in te lezen in oorzaken, theorieën, aanleidingen en oplossingen, blijft het ‘waarom?’ door m’n hoofd spoken. Waarom hebben we het zover laten komen? Waarom is er, nog steeds, geen oplossing in zicht? Waarom is er bij elke voorgestelde uitweg altijd wel één partij die voldoende dwarsligt om ervoor te zorgen dat er uiteindelijk een krachteloos compromis uitkomt? Is het een morbide gevoel van saamhorigheid: als we gaan, dan wel met ons allen?

Frustrerend is ook het gevoel van onmacht. Het gedwongen lijdzaam moeten toezien hoe de Merkels, Sarkozy’s en De Jagers van deze wereld het telkens maar niet voor elkaar krijgen om deze crisis te bezweren. Het besef dat de nalatenschap van deze crisis bepalend gaat zijn voor onze toekomst, mijn toekomst, zonder dat ik daar blijkbaar ook maar enige invloed op kan uitoefenen. Want wat kan een burger in deze tijden doen? Een tent opzetten op een plein en de revolutie beginnen? Een bunker graven, voedsel hamsteren en wachten tot de euro, en daarna wellicht de bom, valt? Braaf blijven consumeren en hopen op een magische oplossing? De Belgen konden tenminste nog enigszins bijdragen door Belgisch staatspapier te kopen.

En aan de andere kant verbaas ik me ook over die onmacht. Want is er dan niets dat we met z’n allen kunnen doen? We zijn in Nederland met ruim 16 miljoen man. In Europa met 450 miljoen. We hebben goede infrastructuur, een goed opgeleide bevolking en een goed functionerende samenleving. Toegegeven, we hebben schulden, maar we zijn niet straatarm. Ik bedoel, het is hier duidelijk geen Zimbabwe of Laos. Europees gezien zijn we een diverse maar geïntegreerde economie met een breed scala aan vaardigheden, specialismen en talenten.

Is er dan niet ergens een mogelijkheid om vandaag, 1 december 2011, een einde aan de neerwaartse spiraal te maken en samen te besluiten de crisis te bezweren en de samenleving opnieuw op te bouwen? Zouden we met z’n alleen niet creatief, daadkrachtig en vindingrijk genoeg durven en kunnen zijn om hier gezamenlijk uit te komen? Tenslotte is dit geen aardbeving, vulkaanuitbarsting of andere natuurramp. Een probleem dat door mensen is gemaakt, moet ook door mensen opgelost kunnen worden.

Dit artikel is eerder verschenen op Vrij-zinnig