Ritalin is geen wonderpil voor alle kwalen van het onderwijs

Met stijgende verbazing keek ik afgelopen zondag naar de uitzending van het tv-programma De Monitor over ADHD. Even naar npo.nl is beslist aan te raden als je het gemist hebt. Op een niet-hijgerige manier werd geschetst hoe scholen het gebruik van Ritalin en aanverwante middelen (psychostimulantia) pushen bij de ouders van kinderen die als lastig worden ervaren. Waarbij lastig iets heel anders is dan ‘psychisch gestoord’…

Bemoeizorg Zonder professionele diagnostiek vooraf en met overduidelijk beperkt verstand van zaken over de lange termijneffecten van geneesmiddelen die serieuze bijwerkingen hebben en niet zelden meer kwaad dan goed doen werden ouders onder druk gezet. Ik kan er uit eigen ervaring over meepraten. Het is goed bedoelde bemoeizorg vanuit scholen waar men echt wel het beste met de leerlingen voorheeft, maar waar men niet meer weet hoe om te gaan met de steeds verder toegenomen prestatiedruk in onze samenleving. Ik begrijp wel dat je als school liever een leerling medicatie wilt laten slikken dan dat je een kostbare leerkracht maanden kwijt bent aan een burn-out, maar deze simpele koppeling deugt niet. Medicatie geven aan een leerling voorkomt geen burn-out bij een leerkracht, en een systeemprobleem (iedereen staat onder te grote druk) toeschrijven aan een veronderstelde stoornis van een individu is veel te kort door de bocht.

De klassen zijn te vol, de eisen die aan zowel scholen als leerlingen worden gesteld te hoog, en het ontbreekt aan een autoriteit die deze ontwikkelingen een halt weet toe te roepen. We overschatten onze rationele vermogens enorm en zijn gaan geloven dat CITO-scores iets zeggen over het maatschappelijke succes van onze kinderen op volwassen leeftijd. Zonder dat daar enig bewijs voor is. Sterker nog: de emotionele ontwikkeling tot evenwichtige volwassenen lijkt in de huidige samenleving bijzaak, in plaats van hoofddoel. We hebben allemaal een politiek correcte mening als het gaat over pesten, maar waar blijft de conclusie dat er andere vakken dan rekenen en taal vereist zijn als je kinderen wilt leren om goed met elkaar om te gaan?

Grillig Het ‘lastige’ gedrag dat sommige kinderen vertonen zou ook kunnen worden opgevat als een signaal dat er te veel van ze gevraagd wordt. Niet ieder druk jongetje is een patiënt met ADHD die aan de pillen moet. Zo zijn er kinderen die ‘moeilijk’ doen, omdat ze forse dyslexie hebben. Een ‘kwaal’ waar geen pil tegen helpt. De onderverdeling in ‘gezond’ en ‘ziek’ doet vaak geen recht aan een ontwikkelingsproces dat heel grillig kan verlopen, en sterk verschilt van kind tot kind.

We helpen leerlingen heel vaak niet door ze op medicatie in te stellen, en we helpen ook de scholen niet als ze langs deze weg communiceren dat ze overvraagd worden. De gezondheid van zowel leerlingen als leerkrachten moet niet in het geding komen door niet-realistische eisen die vanuit de samenleving aan beide groepen worden gesteld. De oplossing dient eerder vanuit de politiek te komen dan vanuit de farmaceutische industrie.