Het ritueel geblaf over steun aan de politie

Het hoort bij de rituelen van januari: als de allerlaatste kerststal in een doos is gedaan, staan politici op om maatregelen te eisen tegen het tuig dat op oudejaarsnacht de boel onveilig maakt. Zij roepen dienders steevast op om de lange lat erover te leggen. Deze helden moeten niet lastig gevallen worden met hinderlijke voorschriften of betogen over de rechten van de burger. Wanneer is het nu eens afgelopen met het protest als zo’n agent het waagt om in het heetst van de strijd een vinger uit te steken tegen zijn bedreigers? De volksvertegenwoordiger legt extra verontwaardiging in zijn stem, als hem de microfoon onder de neus wordt gehouden.

Van jetje Ook nu is het weer raak. In de Maasstad geven de partijen Leefbaar Rotterdam en VVD hem van jetje. Zij willen de agenten uitrusten met uitschuifbare wapenstokken en bodycams zodat automatisch wordt vastgelegd wat er in hun omgeving gebeurt. Er dient aan bewustwording te worden gedaan op scholen. En ouders van relschoppers moeten – zo eisen zij – in hun portemonnee te worden gepakt.

Deze zaterdag komt in de Telegraaf officier van justitie Greetje Bos aan het woord. Zij klaagt erover dat juridische procedures om witwassen en andere criminele praktijken aan te pakken in het misdadige Noord-Brabant zo vaak vaak vastlopen in het rechterlijk apparaat. Daarom juicht zij het toe dat lokale bestuurders allerlei maatregelen nemen om daders zoveel mogelijk in de problemen te brengen. U kent dat wel, die berichtjes in de krant over mensen die uit hun sociale huurwoning worden gezet omdat er wietplanten waren aangetroffen. Het op deze wijze kaal plukken van de categorie Holleeder kost vergeleken met zulke kleine krabbelaars aanzienlijk meer moeite, overigens.

Zere plek De verontruste politici van de januarimaand leggen wel degelijk de vinger op een zere plek: Het justitieel apparaat raakt steeds meer verstopt omdat alles op een koopje moet, vooral sinds de VVD het Ministerie van Veiligheid en Justitie in handen heeft gekregen. Zogenaamde efficiencymaatregelen hebben het fijnmazig netwerk van kantongerechten de nek omgedraaid. De politie heeft al meer dan een kwart eeuw door eindeloze reorganisaties veel tijd voor zichzelf nodig. De dagen zijn al lang voorbij dat elke gemeente met meer dan vijfentwintigduizend inwoners een eigen politiekorps had, waarvan de leden de lokale samenleving tot in de haarvaten kende. Daar is in 1993 een eind aan gemaakt. In datzelfde jaar viel ook het doek over het decentraal opgezette korps Rijkspolitie dat in de kleinere gemeenten voor veiligheid zorgde. Nu is de politie een logge organisatie met veel managementlagen die aan de dienders enorme administratieve lasten oplegt net als inmiddels ook bij de zorg en het onderwijs het geval is. Zo zitten de dienders noodgedwongen op het bureau met vaak verouderde computersystemen te kloten in plaats van dat zij op straat uit hun ogen kijken.

Geweld zichtbaar Over deze wortel van het kwaad wordt door de politiek echter angstvallig gezwegen. Ze leent zich niet tot gemakkelijke oneliners. Ze roept bij het door de zogenaamde volksvertegenwoordigers consequent dom geachte publiek geen beelden op van agenten die er eens ferm op inhakken en dat tuig een lesje leren.

Begrijp mij goed: lessen over de gevaren van vuurwerk en het feit dat het aanvallen van hulpverleners levens kost zijn broodnodig in dit land waar zoveel mensen al sinds eeuwen op oudjaar de lont in het kruitvat steken. De eerste klachten en verboden dateren al uit de gouden eeuw. Bodycams kunnen nuttig bewijsmateriaal opleveren. Dat geldt trouwens ook voor de opnames die burgers met hun iPhones maken van het gebeuren op straat. De moderne communicatietechnologie heeft ervoor gezorgd dat je niet alleen bekeken maar ook gefilmd wordt, zodra je de voordeur uit komt. Dat komt de veiligheid ten goede. Dat maakt geweld zichtbaar.

Pakkans De roep om strengere straffen is in meer dan één opzicht goedkoop. Het is al lang duidelijk dat daarvan niet of nauwelijks preventieve werking uitgaat. Het is de pakkans die telt. Ook achteraf. Dan moet de politie natuurlijk wel de tijd en de gelegenheid hebben om de beelden uitvoerig te analyseren. En daarna is het zaak dat het openbaar ministerie voldoende bemand is om met die gegevens iets te doen. Ook horen zaken niet eindeloos te blijven liggen omdat rechters er niet aan toe komen ondanks het feit dat zij zich over de kop werken.

Rechtsstaat Helaas gaat het denken van de politiek niet die kant op. Men ondermijnt liever de rechtsstaat.  Men laat de scheiding der machten vervagen door bestuurders in de praktijk de bevoegdheid te geven om zelf straffen op te leggen onder het mom van administratieve maatregelen. Datzelfde geldt voor het voorstel om ouders financieel te treffen op grond van wat hun kinderen uitvreten. Dat deden ze in het keizerlijke China ook. Dan werd de hele familie gestraft om wat één lid werd aangewreven. Tot aan de neven en nichten toe, die dan bijvoorbeeld in het buitenland als slaaf werden verkocht.

Kern van onze Nederlandse rechtsstaat is dat daders worden gestraft en niet de mensen in hun omgeving.

Zoiets doet mijn kind niet Als het gaat om het vergoeden van schade, ligt dat anders.

Ouders zijn  verantwoordelijk voor de schade die hun kinderen tot hun veertiende jaar aanrichten. Daarna ontstaat een schemergebied  en als Uw lieve kinderen eenmaal hun achttiende verjaardag hebben gevierd, zijn alleen zij nog aansprakelijk. Wat nu op hoge toon geëist wordt, is dus op een doordachte manier al lang gerealiseerd. Wellicht inspireert dit U om eens te kijken of U zich niet kunt verzekeren tegen de schade die U ogenschijnlijk zo gezeglijke kroost straks onverwacht aanricht en U niet wegkomt met de kreet: “Zoiets doet mijn kind niet”. Het is maar een tip.

Dit alles plaatst de verontwaardiging van VVD en Leefbaar Rotterdam in een schril licht. Het is niet meer dan ritueel geblaf. Het is nep. Het is loze praat. Het is bedoeld om de zich bedreigd voelende burger te paaien. Als straks de krokusjes hun kopjes boven de grond uitsteken, gaat iedereen weer over tot de orde van de dag want problemen echt in zijn volle omvang en ingewikkeldheid aan de orde stellen, daarvoor is geen ruimte meer in de hedendaagse schreeuwpolitiek. Daarom worden de echte problemen van politie en justitie onder het tapijt geveegd.