Wat Roemer wil is in Portugal succesvol

Emile Roemer zoekt, overigens niet voor de eerste keer, nadrukkelijke samenwerking met de Partij van de Arbeid en Groen Links. Men zou dat op zijn zachts gezegd wat naïef kunnen noemen. De Partij van de Arbeid is, vanuit de historische positie van de partij gesproken, geminimaliseerd. Als de PvdA de komende tijd haar energie ergens in zal moeten steken om weer een rol van betekenis te kunnen gaan spelen in de Nederlandse politiek, dan is het wel in herprofilering. Dat gaat niet samen met een verregaande samenwerking waarin de respectievelijke partijen afzonderlijk al gauw wat minder zichtbaar zullen zijn.

De PvdA worstelt nadrukkelijk met haar imago en haar positie in de vaderlandse politiek. Hoewel het er (vooralsnog) niet op lijkt dat de kopstukken binnen de partij de juiste conclusies trekken uit de enorme terugval, zal onder druk van de achterban toch op enig moment moeten gaan doordringen dat de PvdA zich los zal moeten maken van het neoliberale gezicht dat tussen de, intussen aardig misplaatste, rode rozen doorschijnt.  Ze zal er weer veel nadrukkelijker moeten zijn voor de mensen die in de knel zitten en afstand dienen te nemen van een samenleving die zich slechts door economische factoren laat leiden.

Het zou goed zijn als de senioren van de PvdA het voorbeeld van de jonkies binnen het wetenschappelijk bureau van de PvdA, de Wiardi Beckmanstichting, volgen. Deze jonge wetenschappers togen naar Portugal om daar kennis te nemen van het ‘wonder van links’ en het is, als er al een vorm van samenwerking moet komen, aanbevelenswaardig als ook delegaties van Groen Links en de SP deze weg eens zouden gaan.

Wat er in Portugal gebeurt is binnen het aan evenwichtsstoornissen lijdend en naar rechts vallend Europa nogal opmerkelijk. Sinds 2015 heeft het land een linkse regering en zo’n beetje het eerste dat deze regering deed was de bekende Europese Trojka, de voor de zuidelijke Europese landen zo beknellende drie-eenheid die nadrukkelijk wenst voor te schrijven hoe de landen hun (financiële) zaakjes moeten regelen, het nakijken geven.

Portugal was er tot 2015 onder de vorige, centrum rechtse coalitie, waaronder de sociaal democraten(!) zeer slecht aan toe. Belastingverhogingen, stevig oplopende werkeloosheid (van 3,9 in 2000 naar 16.2 in 2015), soepeler ontslagregelingen, verlaging van de sociale uitkeringen en een toename van 16.000 armen. Eén op de vijf mensen moest er rondkomen van 422 euro per maand. En intussen bleven de Europese ‘deskundigen’ vasthouden aan bezuinigingen en dreigde Portugal Griekenland achterna te gaan.

Ontevredenheid en wanhoop onder de bevolking leidde er toe dat in 2015 na de verkiezingen links, bestaand uit  een coalitie van socialisten, het nieuwe Links Blok en de traditionele communisten, een regering konden vormen. Aanvankelijk bestond er grote vrees voor deze ploeg, maar premier Antonio Costa wist met zijn coalitiegenoten een beleid te ontwikkelen dat lijnrecht inging tegen de aanbevelingen van de Europese Commissie, de Centrale Europese Bank en het Internationaal Monetair Fonds.

De lonen en pensioenen stegen en de belasting voor de laagstbetaalden daalde, waarmee hij een streep zette door het beleid uit de periode 2011 tot 2015. Het begrotingstekort daalde naar een voor het land ongekend laag niveau, 2,5%.

De regering verhoogde het minimumloon tot 600 euro, schrapte een aantal medische kosten, vergrootte de toegang tot een aantal sociale voordelen en maakte de privatisering van een aantal publieke transportbedrijven ongedaan. De inkomenstoeslag voor de laagste inkomens werd geschrapt, de schoolboeken voor studenten in hun eerste jaar werden gratis gemaakt, de 35-urige werkweek voor ambtenaren werd hersteld, er werden grote investeringen gedaan in het kleuteronderwijs en eerstelijnsdokters, een aantal pensioenen gingen omhoog, alsook voor een tweede keer het minimumloon en de schoolboeken in het middelbaar onderwijs werden voor de eerste vier jaar gratis verstrekt.

En dat allemaal dankzij een macro-economische ontwikkeling in het land die ronduit indrukwekkend is. ? Het overheidstekort bedroeg in 2016 zo’n 2,1%, netjes onder de door Europa gevraagde 3%. In 2016 groeide het bbp met 1,4%, in het laatste kwartaal zelfs met 2%. Dat is meer dan het eurozone-gemiddelde (1,7%) en het derde beste resultaat van de eurozone. De werkeloosheid daalde in de paar jaar van de linkse regering in totaal met bijna 75.000, mede dankzij het bewerkstelligen van ruim honderdduizend nieuwe banen.

De linkse partijen in ons land (en niet enkel uit ons land) moeten inderdaad maar eens afzakken naar het Iberisch schiereiland, want ook in Spanje, met Podemos, valt nog wat te leren. Niet dat de situatie zo gemakkelijk op ons land door te projecteren is, maar kennis nemen van het feit dat een koers die ingaat tegen wat Brussel tot achter de komma wil succesvol is, geeft ongetwijfeld interessante stof om mee naar huis te nemen. Laat mensen als Dijsselbloem zich maar eens achter de oren krabben.