Rol PVV is nog lang niet uitgespeeld

Er is vrij algemene consensus dat vooral CDA en GroenLinks (GL) de winnaars en PVV en PvdA de verliezers zijn na de val van het kabinet Rutte. Ik vrees voor veel mensen dat zij wat betreft de PVV veel te vroeg juichen. Wilders zou er zelfs nog wel eens sterker uit kunnen komen.

CDA en GL waren in de laatste peilingen van vóór de val tot een historisch dieptepunt gezakt (resp. 11 en 5 zetels) dus veel te verliezen hadden zij dan ook niet. Zowel voor van Haersma Buma, maar vooral voor Sap, was het ‘historische’ akkoord eigenlijk de enige kans om politiek te overleven. Toch verdienen beiden ook een compliment. Allereerst is het Buma gelukt wat velen vooraf voor onmogelijk hadden gehouden: Juist de CDA-fractie was de meest stabiele binnen de gedoogconstructie. Ondanks de bakken met ellende die over het CDA heen kwamen is Buma altijd kalm en rustig gebleven.

Donderdag toonde Buma wederom aan uitermate kundig te zijn in een groot Kamerdebat. Het lukte hem de als sterke debater bekendstaande Samsom met twee tikken in de hoek te zetten. Toch is het zeer de vraag of Buma de geschikte man is om het CDA er weer bovenop te helpen. Hij oogt te veel als saaie boekhouder en zal hooguit het CDA in de buurt van de huidige 21 zetels kunnen brengen. Maar zolang de enige twee werkelijke stemkanonnen van het CDA, Eurlings en de Jager, de boot afhouden zal er niets anders opzitten dan het met Buma te doen.

GroenLinks Jolande Sap heeft haar laatste strohalm met beide handen aangegrepen. De vrouw die zich onsterfelijk belachelijk maakte met de stekker stond eigenlijk al met anderhalf been buiten de politiek. Toen zich plotseling de kans op een akkoord met de Kunduz-coalitie voordeed zal ze niet lang getwijfeld hebben. Risico nam ze daarmee niet want haar positie kon niet nóg zwakker worden. Als het succesvol zou zijn kon alles in één klap anders zijn. Zou het fout lopen was haar aftocht alleen een paar dagen versneld. En Sap heeft, tot mijn afschuw, veel teruggekregen voor de noodzakelijke steun van GroenLinks. De rest van haar fractie heeft wél lef en moed getoond. Achteraf blijkt het akkoord positief uit te vallen in de beeldvorming voor GroenLinks maar dat konden zij van te voren niet weten. Zonder de PvdA een akkoord sluiten met de rechtse coalitie was voor de voormalige communisten en pacifisten op voorhand een enorm risico en had ook het einde van GroenLinks kunnen betekenen. Overigens zal het nog een hele klus worden de huidige 10 zetels vast te houden.

PVV en PvdA worden door de media als de grote verliezers neergezet. De eerste peiling van Maurice de Hond laat inderdaad een zeer fors verlies van 5 zetels zien voor de PvdA nadat het Kunduz-akkoord is afgesloten. Ook het feit dat volgens EenVandaag 49% van de PvdA kiezers aangeeft dat Samsom slecht gehandeld heeft en, nóg erger, liefst 65% van de PvdA kiezers aangaf achter het Kunduz-akkoord te staan, zou desastreuze gevolgen kunnen hebben voor de PvdA en/of Samsom.

PvdA Kritische PvdA’ers als Rottenberg en Peper zijn nooit ver weg dus van hun kritiek zal Samsom waarschijnlijk niet wakker liggen. Vervelender voor hem zijn de uitspraken van voorzitter Spekman (“Ik wil graag regeren met SP en CDA”). Maar beslist bedreigend voor Samsom zijn de verklaringen van Lodewijk Asscher. Waarom de niet bepaald naïeve Asscher besloot Samsom af te vallen door het Kunduz akkoord openlijk te steunen  is onduidelijk. Duidelijk is in ieder geval wel dat door Asscher’s uitlatingen de speculaties de komende tijd zullen toenemen. Niets is in deze tijden nog uitgesloten.

Als de PvdA nog twee maal zakt in de peilingen en de SP blijft wel stabiel zal de weerstand binnen de PvdA tegen het weigeren deel te nemen aan de Kunduz-coalitie ongetwijfeld grote vormen aan gaan nemen. Immers: De SP light variant werkt dan niet (men gaat voor het origineel) en de sociaal-liberale stroming binnen de PvdA zal het Samsom zwaar gaan aanrekenen dat hij de PvdA, bestuurderspartij pur sang,  buitenspel gezet heeft. Want laat één ding helder zijn: Wanneer de Kunduz coalitie op 12 september een meerderheid haalt dan wordt dit het nieuwe kabinet en gaat de PvdA gewoon de oppositie  in. Dat Sap voor de bühne beweert liever met de PvdA te gaan regeren is puur uit tactische overwegingen.

In dit voor de PvdA geschetste horrorscenario zou dus zelfs het ultieme kunnen gebeuren en zou Asscher alsnog lijsttrekker kunnen worden. Let wel: Samsom is een  superintelligente straatvechter die het vermogen heeft deze situatie alsnog ten goede te keren. Maar sterker is zijn positie door de val van Rutte 1 zeker niet geworden.

PVV En zo heeft Geert Wilders wederom heel politiek Den Haag op zijn kop gezet. De opluchting over het verdwijnen van de PVV uit het centrum van de macht neemt buitenproportionele vormen aan. Werkelijk in  ieder programma, in iedere column, op iedere nieuwssite wordt de kachel met Wilders aangemaakt. Alle Wilders-haters wrijven zich in de handen en spreken openlijk over het einde van de PVV. Velen spreken zelfs al van de Partij Voltooid Verleden tijd .

Hoe anders zal de praktijk op 12 september zijn. Allereerst is er gewoon een basis van 10 zekere zetels. Mensen die hoe dan ook op Wilders gaan stemmen. Daarnaast is de PVV sinds de val van het kabinet slechts 2 zetels gezakt in de peiling. Dit ondanks een lawine aan negatieve publiciteit. En reken maar dat Wilders er in slaagt zijn doelgroep duidelijk te maken dat de verkiezingen feitelijk een referendum zijn of je vóór of tégen de dictaten uit Brussel bent. Of het terecht is dat miljarden van het belastinggeld van Henk en Ingrid naar Griekenland gaan terwijl wij in Nederland de broekriem moeten aanhalen.

Wilders wist dat wanneer hij zou stoppen met gedogen het in principe afgelopen zou zijn met zijn invloed op de macht. Dit geeft dus aan dat hij oprecht de voorgestelde bezuinigingen niet voor zijn rekening kon nemen. Waar anderen in zo’n geval geroemd zouden worden dat zij niet ter wille van het pluche alles maar slikken werd Wilders weggezet als een wegloper.

Wilders wilde dus oprecht het Catshuis-pakket niet voor zijn rekening nemen. Hij was er trots op dat er sinds de gedoogconstructie eindelijk werd ingegrepen bij de publieke omroep, de cultuursubsidies werden aangepakt, er gekort werd op ontwikkelingssamenwerking, er minimumstraffen zouden worden ingevoerd en ga zo maar verder. Maar hij merkte ook dat veel van zijn binnengehaalde punten bij de formatie op gebied van immigratie door de Europese regels niet uitvoerbaar bleken. Hij kwam dus in de situatie dat hij wel de lasten (zware bezuinigingen) voor zijn rekening moest nemen maar niet de lusten (strengere immigratie, meer politieagenten, meer handen aan het bed ) daar tegenover kon zetten.

Ja, regeren is een kwestie van geven en nemen. Maar het werd voor Wilders wel erg veel geven en bar weinig nemen. Ook dat geven werd bij Wilders nimmer in de juiste context geplaatst. Waar het in Nederland gebruikelijk is dat partijen die in Nederland willen regeren moeten geven en nemen werd het geven van Wilders onnoemelijk breed uitgemeten en consequent als kiezersbedrog gepresenteerd. Dat Wilders de eis van ’65=65′ bij de formatie snel liet vallen en de aanbesteding van het OV weggaf wordt hem tot de dag van vandaag aangerekend terwijl dit bij andere partijen nu eenmaal als inherent aan het smeden van een coalitie wordt geaccepteerd.

Het feit dat in principe geen enkele partij nog met Wilders zal willen samenwerken is voor veel kenners en analytici de belangrijkste reden om te veronderstellen dat het over en uit is voor de PVV. Maar dan projecteren zij hun eigen overwegingen op alle kiezers. Zij redeneren: Een stem op de PVV zou een verloren stem zijn omdat zij toch nooit meer in de regering zullen komen. Maar zo denkt maar een beperkt deel van de ruim 10 miljoen kiezers. De machtsvraag is één van de motieven. Maar voor veel kiezers is stemmen ook een kwestie van protest (die zakkenvullers in Den Haag doen toch niets voor mij), principes, religie of  traditie .

Kortom: Wilders zal ook in september in de debatten domineren. Hij zal de kiezers  maximaal de nadelen van Europa voorspiegelen. Hij zal hun wijzen op de pijn die de bezuinigingen van de Kunduz coalitie de kiezers doen. Hij zal betogen dat hij zijn rug heeft recht gehouden. Dat hij, in tegenstelling tot anderen, juist niet koos voor het pluche.

Of de PVV wederom 24 zetels zal behalen betwijfel ik maar is zeker niet uitgesloten. Schrijf Wilders niet af. Hij is en blijft een fenomeen. Of je het nu leuk vindt  of niet.

Volg Ronald op Twitter