Rusland bashen werkt averechts

De Koude Oorlog meegemaakt hebbend, merk ik nu dat de relatie met Rusland, met wie we als EU grote materiële en immateriële belangen delen, opnieuw gedefinieerd wordt door wantrouwen en vijandigheid. En dat terwijl we zo’n 25 jaar de kans hadden om die relatie te verbeteren. Wie veroorzaakte dat? De schofterige Poetin of de nare Russen, zo weerklinkt het vaak. Ik ben geen fan van Poetin en me van de zwakheden van de Russische beer zeer wel bewust, maar zet niettemin vraagtekens bij dit beeld.

Russisch als tweede taal afschaffen is spelen met vuur Oekraïne is nu de underdog. Begrijpelijk, maar was het niet spelen met vuur van het nieuwe bewind om na het verdrijven van Janoekovitsj het Russisch als officiële tweede taal bij wet af te schaffen? Ook al werd dit over parlementsbesluit een veto uitgesproken door de interim-president, een minderheid wordt door zoiets erg op de ziel getrapt.

In de 3e Wereld ontstaat, zo merkte ik ook in mijnn onderzoeksland Sri Lanka, bijna altijd een burgeroorlog als een eind wordt gemaakt aan de bij de onafhankelijkheid verkregen taalrechten van minderheden. Natuurlijk zijn vandaag, nu de wereld globaliseert, oude imperiale tendensen uit de tijd. Of Poetin dat wel echt beseft en al of niet vanuit revanchisme opereert, is thans het grote issue. 

Revanchisme? Maar even belangrijk daarbij is onze westerse rol, dus in hoeverre wij na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie de Russische volksziel niet onnodig wat extra hebben vernederd, waardoor een vorm van revanchisme een kans kreeg. Het Russische volk ervoer de val van het regime wel als een bevrijding, maar anderzijds het verliezen van de Koude Oorlog ook als een nederlaag. Een ‘verslagen’ vijand geef je geen trap na, luidt een polemologische wet. Zelfs in de dierenwereld gebeurt dat niet.

Toch deden we dat na het vrijwillig ontmantelen van het Warschaupact door ‘Oostblok-landen’ uit dat pact al vrij snel op te nemen in de NAVO, hoe graag die dat ook wilden. Bekend is hoe Frits Bolkestein daar ooit tegen waarschuwde. Vanuit de vredesbeweging deed ik dat toen ook. Dit was in mijn optiek toen onnodig en een honoreren van een op zich begrijpelijke angst voor Rusland, maar het ging hier om een westerse militaire organisatie. Het zou door de Russen worden opgevat als geopolitieke expansie richting hun grens.

Rol Guy van Verhofstadt in Kiev Hetzelfde geldt voor het optreden van Guy Verhofstadt en Hans van Baalen op het Onafhankelijkheidsplein van Kiev; de pro-EU-demonstranten openlijk en dus ietsje provocerend steunen en/of hen onhaalbare beloften doen. Het was impliciet de gevaarlijke strategie van het oude inhalige blokdenken, omdat de Russen dit uiteraard zagen als het interveniëren in ‘hun achtertuin’ door een wedijverende op z’n minst economische ‘grootmacht’ als de EU, waardoor de rampzalige gebeurtenissen daarna onafwendbaar werden.

Door onhandig opereren vanuit het nieuwe bewind in Oekraïne en het inspelen van het Kremlin daarop, lijkt daar nu helaas het separatisme vleugels te krijgen. Hoe eerder Oekraïne, Rusland, EU en VS, die donderdag bijeenkwamen in Geneve, via diplomatieke weg tot een compromisoplossing komen en de lont uit het kruitvat halen, des te beter. Rusland bashen werkt averechts, ook al lijkt haar rol in dit conflict na de val van Janoekovitsj verre van vlekkeloos. De eerste berichten vanuit Geneve lijken positief inzake een compromis, waarbij tevens de OVSE als neutrale waarnemer zal worden ingeschakeld.