Rutte heeft ook zijn eigen VVD zwaar beschadigd

Verreweg de meeste Nederlanders kregen hun bekomst van Mark Rutte. Ze hebben hem tegengegeten alsof hij een gerecht was dat te lang op het menu stond. Wat je ooit met smaak verorberde, roept nu walging op. Je wilt iets anders bestellen.

Op deze regel bestaat één uitzondering: in VVD-kringen is het omgekeerde het geval. Tachtig procent van de nationale democraten – liberalisme, laat me niet lachen – steunt de grote en geliefde leider met hartstocht. En dat terwijl Rutte ook zijn eigen partij zwaar heeft beschadigd. Hij maskeert dat met zijn zogenaamde verkiezingsoverwinningen. Electoraal gezien zit er inderdaad een beetje groei in de VVD maar meer dan een kwart van de zetels zal haar nooit gegeven zijn.

Tegelijkertijd is Mark Rutte de afgelopen tien jaar een sta-in-de-weg gebleken voor iedereen met te veel ambitie. Het trieste lot van Klaas Dijkhoff is maatgevend. Die gooide een paar maanden terug de handdoek in de ring omdat hij tot op hoge leeftijd in de schaduw van Mark Rutte zou moeten leven. Natuurlijk: hij maakte het publiek wijs dat hij zijn gezin meer aandacht ging geven maar hij zoekt gewoon graziger weiden. Geloof mij, mannen als Dijkhoff nemen geen genoegen met topfuncties die per week minder dan zestig uur van hun tijd vergen.

Dijkhoff was tegelijkertijd de enige VVD-parlementariër met een zekere eigenheid. Voor het overige bestond en bestaat de fractie uit goed afgetrainde partijtijgers die de leiding geen strobreed in de weg zullen leggen. Wat een kaalslag heeft er plaatsgevonden! Dat blijkt net zo goed uit de kabinetten van Rutte. Het VVD-smaldeel bestaat al tien jaar uit zouteloze figuren, die zich in de nesten werkten zodra ze met serieuze problemen te maken kregen. Het is ook niet voor niets dat zoveel VVD-bewindslieden tussentijds af moesten treden. Ze waren te licht bevonden.

VVD-leider Rutte is een control freak die zijn partijgenoten bindt aan tot in de krankzinnigste details dichtgetimmerde regeerakkoorden. Van verrassingen houdt hij niet. Alles moet voorspelbaar en controleerbaar zijn. Je mag nooit buiten zijn lijntjes kleuren en anders is het gauw afgelopen. De VVD heeft dan ook niemand in huis die moeiteloos de functie van de chef kan overnemen. Het echte talent is de afgelopen tien jaar ontmoedigd. Zo heeft Mark Rutte zich voor zijn partij onmisbaar gemaakt juist op het moment dat Nederland hem kan missen als kiespijn.

De VVD zit aan alle kanten klem. Daarom zou het ondanks alles juist ook in het partijbelang zijn zo snel mogelijk afscheid van Mark Rutte te nemen. Hij bezit niet het staatsmanschap van Wiegel, die wist dat je moet opstappen zo lang ze je nog aardig vinden. Daarom heeft hij enige hulp nodig. Pas als de premier met strijdlust en al op zijn fiets richting horizon verdwijnt, komt er ruimte voor een sprankelend partijleven waar nieuwe leiders uit naar boven komen. Veertig jaar geleden noemden ze dat glasnost en perestrojka. Maar ja, die termen zijn alleen nog bekend bij de mastodonten die deze paasdagen naar voren traden om Rutte de hemel in te prijzen als was hij de verlosser die na de kruisiging weer opstond.