Rutte krijgt weer praatjes

Een maand of twee geleden leek het over en uit met Mark Rutte. Niemand wilde nog regeren met de VVD-leider, die op cruciale momenten steeds zo’n last krijgt van een falend geheugen. Het was zo goed als uitgesloten dat hij nogmaals premier zou worden, dachten veel politieke waarnemers. Tijdens een Tweede Kamerdebat werd een motie van wantrouwen tegen hem ingediend en maar net niet aangenomen. Een motie van afkeuring haalde het echter wel; alleen de VVD stemde tegen. Kort daarop liet ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers Rutte keihard vallen. Zijn partij zou niet in een kabinet stappen dat onder leiding van Rutte stond, want die was niet in staat ‘op geloofwaardige wijze’ te zorgen voor een zo broodnodige cultuuromslag in de Nederlandse politiek.

Sindsdien is er op het oog weinig veranderd. Het is bijna drie maanden na de verkiezingen nog steeds volstrekt onduidelijk wie met wie moet gaan regeren. Laat staan dat er al inhoudelijke onderhandelingen zijn gevoerd. Informateur Mariëtte Hamer heeft daarom om verlenging van haar opdracht gevraagd. Eigenlijk had ze morgen klaar moeten zijn, maar dat gaat in de verste verte niet lukken. Hamer zegt weliswaar ‘optimistisch’ te zijn, maar waar ze dat optimisme op baseert is duister. Kennelijk ziet ze dat de betrokken partijen in de beslotenheid van de formatiekamer meer bereidheid tonen tot samenwerken dan daarbuiten, maar geen mens kan dat controleren.

Zichtbare vorderingen zijn er dus vooralsnog niet gemaakt. Maar één ding lijkt intussen wel vast te staan: wie er premier wordt van de volgende regering. Bijna niemand heeft het nog over een kabinet zonder Rutte. Vermoedelijk heerst er veel tegenzin om nogmaals onder hem te dienen, maar hardop wordt dat nauwelijks nog gezegd.

Het zelfvertrouwen bij ‘Tefal Mark’ lijkt daardoor gegroeid. Hij krijgt weer praatjes, al dan niet voor de bühne. Gisteren verklaarde hij onomwonden dat hij niets ziet in samenwerking met PvdA en GroenLinks samen. ‘Die twee partijen staan politiek gezien ver van ons af,’ sprak hij ferm. De VVD-leider viel wat dat betreft zijn CDA-kompaan Wopke Hoekstra volledig bij. Ook Hoekstra, overduidelijk opgebloeid nu lastpost Pieter Omtzigt wegens overwerktheid voorlopig niet terugkeert op het Binnenhof, verzet zich tegen een coalitie met te veel linkse partijen. Rutte en hij hebben een voorkeur voor regeren met alleen de PvdA. Een beetje tragisch voor GroenLinks, dat zo dolgraag lijkt te willen. Terwijl de PvdA, sadder and wiser geworden door de ervaringen in Rutte II, wellicht wat minder staat te springen om een nieuw regeeravontuur.

Rutte en Hoekstra kunnen hoog van de toren blazen omdat ze weten dat er naast PvdA en GroenLinks nog andere opties zijn. Mochten die twee partijen elkaar blijven ‘vasthouden’, dan is er misschien wel een meerderheid te vormen met Volt. Niet dat iemand er veel zin in heeft om met deze onbekende nieuwkomer in zee te gaan, maar het piepkleine Volt zal naar verwachting minder hoge eisen stellen dan de twee linkse broeders. En tegen deze bijna-kloon van D66 kan Sigrid – ‘Ik ben een ander mens’ – Kaag toch geen overwegende bezwaren koesteren?

En er is natuurlijk nóg een mogelijkheid. Want Segers is op zijn stoere mannenbroederstaal van nog maar zo kort geleden teruggekomen. Hij wil weliswaar nog steeds niet echt met Rutte regeren, zegt hij, maar een gedoogvariant met zijn partij is alleszins bespreekbaar. Zou Kaag het aandurven daar in deze crisistijd moeilijk over te gaan doen? Het land moet toch bestuurd worden?