Rutte laat de tijd zijn werk doen

Mark Rutte schuift pijnlijke besluiten het liefst zo lang mogelijk voor zich uit. Volgens zijn biografe Petra de Koning hanteerde hij die tactiek al toen hij lang geleden voorzitter was van de liberale jongerenorganisatie JOVD. ‘De tijd zijn werk laten doen, jezelf geen deadline opleggen als dat niet echt hoefde.’ Zo blijf je tien jaar, en nog wel langer waarschijnlijk, premier.

Natuurlijk heeft Rutte deze onderhandelingstruc niet zelf bedacht, maar hij past hem wel met veel enthousiasme toe. Een goed voorbeeld van het nut van tijdrekken is het kinderopvangdossier. Weken geleden verscheen er een verslag van een breed samengestelde parlementaire ondervragingscommissie. Daarin stond dat dit kabinet, net als zijn voorganger, zich met nietsontziende bloeddorst op vermeende fraudeurs heeft gestort. Het maakte zich daarmee schuldig aan het ‘schenden van de rechtstaat’.

Normaal gesproken zit er na zo’n uiterst negatieve kwalificatie maar één ding op: aftreden. Maar dat heeft het kabinet nog steeds niet gedaan. Het heeft al twee keer langdurig over het rapport vergaderd, maar politieke consequenties zijn tot dusver uitgebleven. Net als sommige voetbalelftallen spelen Rutte en zijn bewindslieden de bal langdurig rond op de eigen helft. Risicoloos en niet aantrekkelijk als kijkspel, maar vermoedelijk wel effectief.

Want intussen is er iets gebeurd wat het nemen van een beslissing  een stuk makkelijker zal maken. De vicepremier van Rutte II, PvdA-leider Lodewijk Asscher (nu in de oppositie dus), blijft aan als partijleider en lijsttrekker, heeft hij laten weten. Asscher excuseerde zich na het verschijnen van het verslag van de ondervragingscommissie voor zijn kwalijke rol in de toeslagenaffaire, en daarmee is de kous blijkbaar af.

Waarom zouden de ministers dan wel opstappen? Asscher is medeschuldig, maar volstaat met het afsteken van een obligaat jammerverhaal. Dan kunnen zij toch ook wel met de schrik vrijkomen?

Er is nog wel een kansje dat het kabinet toch zijn ontslag indient, maar dan alleen als gebaar van… ja van wat eigenlijk? Over een dikke twee maanden is het sowieso demissionair, want dan zijn er verkiezingen. En bovendien: een demissionair kabinet mag in beginsel alleen ‘op de winkel passen’, maar in de huidige coronacrisis zullen er vast geen beperkingen gelden. Mocht het aantal besmettingen sterk oplopen (en daarvoor valt te vrezen met die Britse variant) dan zal het ongetwijfeld een strengere lockdown afkondigen. Met steun van een omvangrijke Kamermeerderheid.

Ook als het gaat om het vaccinatieprogramma heeft het kabinet zijn handen vrij, demissionair of niet. Hooguit zal de Kamer klagen dat het allemaal te traag, en dus niet voortvarend genoeg gaat. En dus aandringen op meer daadkracht, in plaats van minder.

Het kabinet kan dan ook net zo goed in functie blijven, want het maakt toch allemaal heel weinig uit. Het zou wat anders zijn als Rutte of Wopke Hoekstra (als minister van Financiën ook betrokken bij het toeslagenschandaal) bij wijze van boetedoening de politiek verlieten. Maar dat gaan ze vast niet doen. Ze blijven gewoon lijsttrekker (van de VVD, respectievelijk het CDA). Tijdens de verkiezingscampagne zullen ze het zo weinig mogelijk over de toeslagenaffaire hebben, neem ik aan. En Asscher zal er ook wel niet over beginnen.

Uit de te verwachten gang van zaken blijkt maar weer eens dat je nooit overhaast te werk moet gaan. Zou het kabinet na het verschijnen van het toeslagenrapport onmiddellijk hebben gecapituleerd, dan was er nu geen weg terug geweest. Terwijl opstappen waarschijnlijk helemaal niet nodig is. Als je jezelf maar geen deadline oplegt en de tijd zijn werk laat doen, lossen heel veel problemen zich vanzelf op.