Rutte of Wilders in het Europese beklaagdenbankje?

Vandaag debatteert het Europees Parlement over het meldpunt van de PVV voor klachten over Midden- en Oost-Europeanen in Nederland. Zelden spreekt het EP zich uit over de situatie in een specifiek land. Recent heeft het EP een tekst aangenomen die de Hongaarse premier Orbán veroordeelt voor onder andere het aantasten van justitiële onafhankelijkheid en mediavrijheid en discriminatie van homo’s. Sarkozy kreeg de volle lading over Roma en Berlusconi kwam in het verleden ook regelmatig aan de orde. Als we deze week een tekst aannemen, vormt premier Rutte met Orbán en co een illuster rijtje van regeringsleiders die de fundamentele rechten zodanig schenden dat ze het tot agendapunt van het EuroParlement hebben geschopt.

Het is echter nog niet zo eenvoudig om te bepalen wie waarvoor door het EP veroordeeld zou moeten worden. Iedereen is het erover eens dat het meldpunt moreel verwerpelijk is. Een Poolse collega-Europarlementariër zei laatst dat Nederlanders de film ‘Das Leben der Anderen’ zouden moeten kijken. “Dan zouden ze begrijpen hoe onnoemelijk kwetsend het is voor mensen die achter het ijzeren gordijn hebben geleefd, om een meldpunt te openen dat burgers oproept te klikken over andere burgers.” Het meldpunt stigmatiseert, stereotypeert en werkt discriminatie van werknemers uit Midden- en Oost-Europa in de hand.

Ondertussen biedt Wilders  geen enkele oplossing voor de klachten die hij gretig inventariseert. Hij wekt met dit meldpunt de indruk dat als er maar voldoende klachten binnenkomen, het vrije verkeer van werknemers in de Europese Unie teruggedraaid wordt. Dat is een volstrekte illusie. Terecht zal de Nederlandse regering daar nooit voor pleiten, aangezien Nederland goudgeld verdient aan de uitwisseling van werknemers. En zelfs al zou de regering dat doen, dan zouden de Europese ministers daar nooit unaniem mee instemmen.

Er zijn reële problemen rond Europese werknemers in Nederland. Uitbuiting, valse concurrentie, onderbetaling, malafide uitzendbureaus, schijnzelfstandigheid. Deze problemen worden door de regering amper aangepakt of zelfs verergerd. Een deel van de Midden- en Oost-Europeanen in Nederland werkt op een uitzendcontract of als ‘zelfstandige’, zodat werkgevers geen sociale lasten hoeven te betalen. Negatief voor Nederlandse werknemers die valse concurrentie ondervinden, en negatief voor de Midden- en Oost-Europeanen die geen sociale zekerheid op kunnen bouwen. De regering zou moeten stimuleren dat iedereen op een gelijkwaardig contract werkt en dat iedereen op de hoogte is van de rechten die werknemers hier genieten. In plaats daarvan jaagt de overheid Roemenen en Bulgaren deze uitbuitingsconstructies in door werkvergunningen te weigeren, en bezuinigt ze op arbeidsinspectie.

De meningen in het EP lopen uiteen over op wie de pijlen gericht moeten worden; Wilders of Rutte? Sommigen willen de juridische weg bewandelen en Wilders aanklagen of zelfs het meldpunt op zwart laten zetten. Mij lijkt dat een heilloze weg. De kans op juridisch succes is nihil. Na zijn lange rechtszaak weet Wilders goed wat hij wel en niet kan maken. Het geeft hem ook de kans om van de daken te schreeuwen dat zijn vrijheid van meningsuiting wordt aangetast. Van dader naar slachtoffer in luttele seconden, het zal niet de eerste keer zijn. Maar belangrijker nog is dat dat niet het punt is. Als het meldpunt juridisch niet aanvechtbaar is, betekent dat niet dat het plots wel oké is.

Wat mij betreft moeten de pijlen op premier Rutte gericht worden. Hij wil het meldpunt graag afschilderen als een individuele actie van een individuele partij, waar hij niets mee te maken heeft. In Europees verband echter zal de meeste politici de PVV een rotzorg zijn: zij hebben te maken met  minister-president Rutte. Een minister-president die door zich niet uit te laten over deze website oogluikend toestaat dat xenofobie naar mede-Europeanen wordt gestimuleerd. Het meldpunt is geen op zichzelf staande actie in de ogen van zijn collega’s in Europa. Het is de druppel die de emmer doet overlopen na het blokkeren van toetreding van Bulgarije en Roemenië tot Schengen, het weren van Bulgaren en Roemenen, het belemmeren van toegang tot sociale zekerheid van werknemers elders uit de EU en nog een aantal initiatieven van Rutte’s regering. Juist daarom had hij meteen in scherpe bewoordingen afstand moeten nemen van het meldpunt.

Daarnaast heeft de regering Rutte de verantwoordelijkheid om alle Europeanen in Nederland, inclusief Midden- en Oost-Europese werkers, te vrijwaren van discriminatie. Een inwoner van een Europese lidstaat moet zich in heel Europa thuis voelen en welkom zijn. Rutte moet de gevolgen van dit meldpunt en zijn regeringsbeleid onder ogen zien en aanpakken. Alleen dan kan het gezien worden zoals Rutte dat wil: een zoveelste publiciteitsstunt van de PVV om met een nieuwe groep zondebokken weer wat stemmen naar zich toe te trekken.