Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Samenwerking in de grensregio bestaat al, dus wat voegt een Europese partij daar dan aan toe?

  •  
09-07-2021
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
grenspaal

© cc-foto: Romaine

De Volt-files: de EU-regio maakt Volt in de gemeenteraad nu al overbodig
Volt doet mee aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar en dus dringt de vraag zich op welke meerwaarde dat heeft. Dat blijkt nog een hele puzzel. Een Rotterdamse vrijwilliger komt niet veel verder dan de meerwaarde van de EU duidelijk maken op lokaal niveau , in Duitse steden regelt Volt een hoop EU-voorlichting en ook voert de partij beleid uit wat niet Europees maar GroenLinks-achtig is. In de grensregio’s kunnen wellicht echte grensoverschrijdende, Europese vraagstukken spelen, maar de verkiezingsprogramma’s van bestaande partijen suggereren grotendeels van niet.
Nog even verder zoeken. Volt is voor een internationale netwerksamenleving waarin de contacten tussen landen worden verstevigd, ook buiten de formele structuren van de EU om. Duitse afdelingen van Volt willen dat gemeenten over landsgrenzen relaties met elkaar aanknopen, dat er uitwisseling is van werknemers en studenten en dat mensen hun licht in een ander land opsteken. We komen dan al snel op onbekend terrein: bestuurlijke samenwerking tussen lagere overheden. Heel concreet: Duitse gemeenten gaan samenwerken met Nederlandse.
Goed nieuws voor Volt: dit bestaat al. In heel Europa bestaan zogeheten EU-regio’s. Onbekend zijn ze eigenlijk altijd. Zo is er een Duits-Nederlandse EU-regio aan de grens van Groningen en Drenthe. Het gebied heet de ‘ Eems Dollard Regio ’. In en rond Limburg bestaat een grensoverschrijdend gebied met de naam ‘ EU-regio Maas Rijn ’ en zo zijn er nog wel meer. Laten we eens inzoomen op de regio van de Achterhoek tot Nijmegen: ‘ EU-regio Rijn Waal ’ heet deze instelling die een gebied beslaat van de Veluwe tot de Duitse stad Düsseldorf. Zou dit misschien het bestuur zijn waar het hart van Volt harder van gaat kloppen?
De EU-regio is een subsidiepot De EU-regio doet precies wat Volt wil: er wordt grensoverschrijdende samenwerking gestimuleerd. Om dat voor elkaar te krijgen zijn er subsidies om grensbarrières tegen te gaan. Dit gaat alleen in deze regio al om ruim 200 miljoen, die direct uit Brussel komt. Er worden projecten gesubsidieerd waarbij beide landen betrokken zijn, zoals samenwerkingen tussen scholen of bedrijven, projecten voor arbeidsmigranten, samenwerking tussen ziekenhuizen, herdenkingen of grensoverschrijdende wandelroutes. De EU-regio heeft tevens een informatiepunt voor grenswerkers.
De EU-regioraad, bestaande uit afvaardigden van de tientallen aangesloten gemeenten, besluit wie die subsidies krijgt. Grote gemeenten mogen drie raadsleden naar de EU-regioraad sturen, kleinere gemeenten een of twee. Raadsleden kunnen zichzelf hiervoor kandideren, zo legt een raadslid me uit. Ze komen vaak van grotere partijen, want kleine partijen hebben het te druk met hun eigen gemeenteraad. Ook bij grotere partijen is het animo beperkt: soms blijven plekken vacant.
De grote vraag is: hebben gemeenteraadsleden die twee keer per jaar in de EU-regioraad vergaderen veel te kiezen? Een Nederlands lid zegt dat deze raad in de praktijk unaniem met subsidies instemt. Er is slechts één geval bekend dat twee Nederlandse leden tegen een specifiek voorstel waren. Een ander lid herinnert zich dat kritische vragen niet gebruikelijk zijn. Het ligt in de lijn der verwachting dat de EU-regioraad simpelweg goedkeurt wat ambtelijk is voorbereid. Alleen in uitzonderlijke gevallen verandert er iets: een idee voor een treinstation is ooit tegengehouden omdat elke onderbouwing ontbrak.
Democratie in de EU-regio Klinkt nuttig, die samenwerking tussen Duitse en Nederlandse gemeenten, maar het enthousiasme voor de EU-regio is over het algemeen gering. De EU-regioraad vergadert afwisselend in Duitsland en Nederland. Vergaderingen in eigen land worden beter bezocht dan die bij de buren. De EU-regio vergadert overdag en dat doet raadsleden met een fulltime baan afhaken. Ook vooroverleg is niet gebruikelijk: sommige raadsleden hebben er geen zin in, terwijl het hun werk effectiever zou kunnen maken. Men kent elkaar vaak slecht omdat het een extra taak is en men elkaar hooguit twee keer per jaar ziet.
Een regionale, grensoverschrijdende lobby voeren is vanuit de EU-regio wel mogelijk, maar in de praktijk lastig. In ‘grensregio’ Apeldoorn wil men de directe treinverbinding met Berlijn behouden, maar het plan is die in de toekomst via Arnhem te laten lopen. Belangen van gemeenten lopen hier uit elkaar en dat maakt een gezamenlijk standpunt ingewikkeld. Dat geldt ook voor een toekomstig treintje van Nijmegen naar de Duitse stad Kleef. Niet alle gemeenten willen hieraan meewerken en dus is dit voor de EU-regio al snel een hoofdpijndossier. De gemeenten voeren liever individueel een eigen lobby.
In de EU-regioraad zitten raadsleden namens hun gemeente, niet namens hun partij. Maar ze maken zelf uit wat ze vinden, hoeven dat niet terug te koppelen en worden er in hun eigen gemeenteraad of door kiezers nauwelijks op aangesproken. Dit is hooguit het geval in gemeenten als Nijmegen, waar veel grensverkeer is. De EU-regio lijkt daarmee sterk op de vele andere regionale samenwerkingen waar gemeenten tegenwoordig deel van uitmaken rond bijvoorbeeld milieu en zorg. Een verschil is er ook: die andere samenwerkingen worden belangrijker gevonden omdat de gemeente daaraan meebetaalt.
Regionale samenwerking is problematisch: dit soort organen zijn onbekend en worden door politici gemeden omdat het lastig is inhoudelijk verschil te maken en er je achterban mee te bedienen. Dit kan dus bijna geen prioriteit van Volt zijn: Europese samenwerking tussen lagere overheden bestaat al. En je trekt er nul kiezers mee.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.