Schippers: Zorg en winst kunnen best hand in hand

Minister Edith Schippers wil winstuitkering door ziekenhuizen aan investeerders mogelijk maken. Ze hoopt dat het zo aantrekkelijk wordt voor private investeerders en pensioenfondsen om geld te investeren in ziekenhuizen, met als doel de kwaliteit- en dienstverlening te vergroten.

In het Joop-debat van woensdag 11 april discussieert Leo Hartveld van FNV met Aysel Erbudak, bestuursvoorzitter van het winstgevende Slotervaartziekenhuis. Volg het debat vanaf 11.45 op  DeGids.fm

Vakbond FNV waarschuwt in een brief aan de Tweede Kamer voor de risico’s die kleven aan het wetsvoorstel. De vakbond noemt het “onacceptabel dat juist nu het risico van nodeloze kostenstijgingen wordt genomen, terwijl er naar vele miljarden aan extra bezuinigingen wordt gezocht, vermoedelijk ook in de zorg”. Schippers kondigt aan met strakke voorwaarden te komen, want in de medisch-specialistische zorg is de intentie van winst maken verboden. De FNV meent dat het ‘vrijwel zeker’ is dat de doelmatigheid van de zorg vanwege het beleid van Schippers zal verslechteren.

Tekst van de FNV brief:

Geachte dames en heren,

Binnenkort behandelt u het voorstel tot wijziging van de Wet cliëntenrechten die het mogelijk moet maken dat aanbieders van medisch-specialistische zorg winst uitkeren aan investeerders.

Het is de FNV onduidelijk welk probleem daarmee zal worden opgelost. Het is de FNV maar al te duidelijk dat er grote risico’s aan het voorstel kleven. Het voornaamste risico – ook door de minister als zodanig genoemd – is een versnelde kostenstijging van de ziekenhuiszorg. Dat past in een terugkerend patroon van nodeloze kostenstijgingen na verdere liberalisering in de zorg, gevolgd door ingrepen in het pakket van de basisverzekering en verhoging van de eigen betalingen. Het is onbegrijpelijk dat het kabinet niet van dit patroon heeft geleerd. Het is wat de FNV betreft onacceptabel dat juist nu het risico van nodeloze kostenstijgingen wordt genomen, terwijl er naar vele miljarden aan extra bezuinigingen wordt gezocht, vermoedelijk ook in de zorg. De FNV roept u dan ook op deze onomkeerbare stap niet te zetten.

De belangrijkste doelstellingen van het wetsvoorstel schijnen verbetering van de kwaliteit, de dienstverlening en de doelmatigheid te zijn. Uit internationale vergelijkingen blijkt echter keer op keer dat het met de kwaliteit en het innovatieve vermogen van de Nederlandse gezondheidszorg goed is gesteld. Er is ook geen sprake van onoverkomelijke problemen bij de financiering van zinnige investeringen in de zorg. Banken zijn wat kritischer geworden, maar dat is alleen maar positief. In vergelijking met de meeste andere sectoren is de zorg nog altijd een relatief veilige investering en dat zal ook niet veranderen.

Het is maar de vraag of het voorstel veel zal bijdragen aan de microdoelmatigheid (prijs per behandeling). Het is vrijwel zeker dat er sprake zal zijn van verdere verslechtering van de macrodoelmatigheid. De Nederlandse gezondheidszorg kampt keer op keer met dezelfde gevolgen van ondoordachte liberalisering. Veel effect op de prijzen is er niet, maar liberalisering blijkt een uitnodiging voor het opdrijven van het volume, waarbij vaak niet erg duidelijk is wat de volksgezondheid daarmee is opgeschoten. Dat leidt dan weer tot kostenoverschrijdingen met als politiek antwoord verkleining van het basispakket en verhoging van de eigen betalingen. Het voorstel om winstuitkeringen mogelijk te maken kan dat proces alleen maar versnellen.

De ‘oplossing’ waarmee het risico van volumeopdrijving met worden afgedekt, is niet erg overtuigend en op zichzelf weer een probleem. De regering wil de risicodragendheid van verzekeraars vergroten door de nacalculatie af te bouwen. In combinatie met de vergroting van de vrije prijsvorming verwacht de minister dat de verzekeraars scherper op prijs en volume zullen inkopen. Dat lijkt een onwaarschijnlijk scenario, al was het maar omdat de verzekeraars na de introductie van alweer een nieuw financieringssysteem voor de ziekenhuissector voorlopig een flinke informatieachterstand hebben. Zeker is dat de afbouw van de nacalculatie eigenlijk niet verantwoord is zonder evenredige verbetering van het vereveningssysteem. Bepaalde groepen chronisch zieken worden voorspelbaar verliesgevend voor verzekeraars, waarmee een van de belangrijkste stutten onder de Zorgverzekeringswet wordt ondermijnd.

De risico’s voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van de zorg worden gebagatelliseerd en moeten door boterzachte maatregelen worden ondervangen: verscherpt toezicht door de toch al overbelaste inspectie, vage kwaliteitstoetsen voorafgaand aan een winstuitkering en een wachttijd van drie jaar. Het lijkt meer een recept voor juridische procedures dan voor bewaking van de kwaliteit en de toegankelijkheid van de zorg.

Uiteindelijk hangt een en ander samen met het beeld van de zorg dat ons voor ogen staat. De FNV kiest voor een stelsel waarbij we zorgprofessionals – medisch personeel en management – primair aanspreken op hun intrinsieke motivatie voor een goede en doelmatige zorg. De FNV is niet naïef en begrijpt als vakbond heel goed dat die professionals daarnaast een gezond oog houden op de eigen financiële belangen. Maar dat is heel wat anders dan dat we de sector uitnodigen primair op de winstgevendheid te letten in de hoop dat allerlei aanvullende regelgeving er alsnog toe zal leiden dat publieke belangen van kwaliteit, doelmatigheid en toegankelijkheid van de zorg kunnen worden gewaarborgd.

Het voorstel tot het toelaten van winstuitkeringen in de ziekenhuiszorg moet problemen oplossen die juist in de Nederlandse gezondheidszorg niet erg groot zijn. Het voornaamste vraagstuk van de Nederlandse gezondheidszorg is de kostenontwikkelingen en juist op dat punt zijn de risico’s aanzienlijk. De FNV verwacht dat het toestaan van winstuitkeringen door de ziekenhuizen tot nodeloze kostenstijgingen zullen leiden. Dat is altijd ongewenst, maar valt in deze tijden van bezuinigingen al helemaal niet uit te leggen.