Wie segregatie wil bestrijden, zal het minder-geluid moeten overstemmen

‘Werelden van verschil’, zo betitelt het Sociaal Cultureel Planbureau zijn studie naar de integratie van Turkse en Marokkaanse jongeren. Het SCP spreekt over ‘split screen’: de moslims kijken naar Al Jazeera en de gevestigde Nederlanders naar de NPO. Met andere terreur en andere slachtoffers. Segregatie, precies dát zag Margalith Kleijwegt in de schoolklassen. Twee werelden met eigen complottheorieën. De Jannen en Jannekes geloven heilig dat het verdronken jongetje in Bodrum is neergelegd door de media om sympathie te wekken. Terwijl de Celcuks en Fatimas heilig geloven dat de aanvallen in Parijs verzonnen zijn door Israël.

Er is veel wantrouwen, zegt het SCP dan ook. De jongeren willen bij Nederland horen. Maar ze voelen zich niet thuis. In de woorden van Nadia Ezzeroili, succesvol journaliste nota bene; ‘Ik ben geen Nederlander’. Kan de minister het ‘minder’-geluid overstemmen met de ‘welkom’-boodschap? Basic! Want ik merk dat vrouwen als Nadia zich fixeren op het ‘minder’, terwijl de meerderheid van Nederland wel degelijk vindt dat de Nadia’s erbij horen. Kan de minister dit luider laten horen? Want wij stellen discriminatie wel degelijk strafbaar, ook op de arbeidsmarkt. En straks ook seksuele intimidatie, als het aan mij ligt. Daar schrijf ik een initiatief wetsvoorstel voor, die hoop ik in te dienen vóór de zomer.

Opvoeding segregeert En toch, aan segregatie zit een tweede kant. Nét zo basic. De opvoeding. Door de ouders zélf vanaf dag één. Ik zie helaas voortdurend hoe ouders, ook allochtone ouders, bij de morele vorming polariseren. Door hun kinderen dagelijks voor te houden: ‘Wij zijn anders. Niet als de Joden. Niet als de afvalligen. Niet als de Turken. Niet als de Marokkanen. Wij zijn beter.’ De vader van een gesneuvelde jihadreiziger uit Amsterdam Noord, besefte dit, toen hij zich in moskee Badr rechtstreeks tot de aanwezigen richtte met de woorden: ‘Wij als ouders voeden onze kinderen op tot racisten.’

Voor de agenda integratie betekent dit dat we veel meer ballen moeten zetten op het programma ‘opvoeding’. Is de minister daartoe bereid? Dat helpt ook de docent burgerschapskunde. Kan de minister ons vertellen hoe het gaat met burgerschapskunde? De scholen waar ik gastlessen geef, komen met vage antwoorden. De Raad voor de Rechten van de Mens gaf een goed advies: weef in burgerschapskunde de mensenrechteneducatie, dat geeft vorm en gewicht. Heeft de minister daar over gesproken met minister Bussemaker? Want zoals het nu gaat, willen wij dat de kinderen onze waarden en normen uitdragen, maar krijgen ze maar weinig kansen zich die eigen te maken. Dat is pervers.

Burgerschap vragen? Dus educatie leveren Wat geldt voor de jongeren met allochtone wortels, geldt helaas ook voor de vluchtelingen. Wij vragen van hen zich aan te passen. Vanaf dag één worden zij geacht zich te gedragen naar onze gebruiken. Maar zij mogen van ons daar zelfs niet naar vragen, ze mogen ook de uitleg niet snappen. Want zij mogen onze taal niet leren. De taal leren vanaf dag één is basic. Hoe gaat de minister dit regelen? Ik heb in Marokko jarenlang als jongetje verlangd naar onderwijs. Toen ik in Nederland voor het eerst een pen mocht vasthouden, kon ik nog geen uur wachten om naar school te mogen. Stel dat ik toen in een wachtkamer was gezet. Ik zou verlamd zijn geraakt van ellende. Hoera voor mijn juf. Hoera voor de bibliotheek. En hoera ook voor de vrijwilligers anno nu, we hebben in Nederland meer vrijwilligers dan vluchtelingen, laten we dat vooral niet vergeten!

Tot slot de vluchtelingen met verblijfsstatus. Een participatieverklaring waarbij de inburgeringsplichtigen verklaren onze waarden uit te dragen – prima. Bijdragen aan de samenleving is de alfa en de omega van integratie. Wel is het nodig dat de statushouders zich onderdompelen in de Nederlandse waarden en normen. Dáár zitten de lessen kennis van de samenleving, niet in de boekjes. Bij de gemeenteraadsfracties, het COC, het verzetsmuseum of met werkstages in andere waardedragende organisaties. Basic, jawel. Want zo wordt de participatieverklaring doorleefd.

Je hoeft geen Jomanda te zijn om te zien dat de meeste vluchtelingen die wij in 2015 hebben ontvangen, dit jaar statushouders worden. Wij hebben instituties nodig die vitale coalities smeden met de gemeenschappen. Zo kunnen zij goede mensen aantrekken die de mooie agenda integratie ook daadwerkelijk kunnen revitaliseren.