Shell toont geen leiderschap, maar duikt weg

Shell wil leiderschap tonen in de energietransitie, stelt de Nederlandse directeur Marjan van Loon op 17 mei. Maar uit haar woorden blijkt dat Shell vooral volgend wil zijn aan het tempo van de samenleving en dat Shell flexibel wil blijven om ook langzamer te kunnen gaan. Shell neemt geen leiding, Shell duikt weg voor zijn verantwoordelijkheid en wijst naar anderen om het klimaatprobleem op te lossen.

Als iemand zegt dat ze leiderschap wil tonen, verwacht ik dat ze haar verantwoordelijk neemt om voorop te lopen in de verandering die nodig is, juist als nog niet iedereen zo ver is. Ook verwacht ik van een leider eerlijkheid over wat nodig is om succesvol te zijn, in dit geval om gevaarlijke klimaatverandering te stoppen. Bovendien is een leider dienstbaar aan het hogere doel, waarbij eigenbelang niet de boventoon voert. Anders misleid je mensen en misbruik je je claim op leiderschap. De directeuren van Shell falen op alle drie de punten als het gaat om klimaatverandering.

Neemt Shell zijn verantwoordelijkheid? Shell vroeg zijn aandeelhouders (met succes) om vrij te blijven van de plicht om zich aan het klimaatakkoord van Parijs te houden en dus om tegen het voorstel van Follow This te stemmen, ook wijst Shell de eisen van Milieudefensie in de klimaatzaak af. Marjan van Loon is bang dat ‘in steen gehouwen doelen’ Shell zou isoleren van de rest van de samenleving. Wat Shell hier doet is wegduiken, ondertussen wijst het naar de overheid dat het meer moet doen en naar de consument dat hij minder olie en gas moet vragen.

Hoe eerlijk is Shell? Shell’s ambitie (geen in steen gehouwen doel dus) is om in 2050 per energie-eenheid gemiddeld 50% minder uit te stoten. Dat klinkt als een behoorlijke vermindering, maar als de energieproductie in 2050 verdubbelt, wat Shell voorziet, betekent dit dat Shell’s totale uitstoot twee keer de helft is. Een verlaging van nul komma niks. Van Loon beweert dat deze ambitie in lijn is met het klimaatakkoord. Maar niets is minder waar. Shell mikt op een trage transitie waarin Shell nog tot diep in de 21e eeuw geld kan verdienen aan olie en gas. Shell mikt zo laag dat het erop gokt dat onze kleinkinderen beschikken over een gigantische hoeveelheid CO2-stofzuigers en andere nu nog onbewezen technologie.

Hoe dienstbaar is Shell aan een groter belang? Waarin Shell voorop loopt is met het verkondigen van het verhaal dat sneller verduurzamen niet realistisch is. Shell stelt dat we in 2050 nog bijna net zo veel olie en gas nodig hebben als nu. Daarbij doet het alsof deze behoefte aan olie en gas een natuurwet is, waar klimaatverandering zich kennelijk maar op moet aanpassen. Ondertussen laat Shell het niet aan die ‘natuurwetten’ over en geeft Shell jaarlijks een paar honderd miljoen uit aan marketing en lobby om hun afzetmarkt voor olie en gas veilig te stellen en vergroten. Waar Shell vooral dienstbaar aan is, is het kortetermijnbelang op winst.

Van Loon schrijft dat ze bang is het contact met de samenleving te verliezen, als Shell te snel gaat. Als Shell leiderschap zou tonen, dan zou het zo snel als mogelijk gaan. We snakken naar dat soort leiderschap met een toekomstvisie. Juist door zo langzaam te gaan, verliest Shell het contact met de samenleving.

Shell neemt geen verantwoordelijkheid over zijn eigen daden, is niet eerlijk over het probleem en blijft vooral dienstbaar aan zijn eigen winstbelang, ondanks de enorme gevolgen voor iedereen. De aandeelhouders grepen niet in op de jaarvergadering van Shell. Maar de druk van aandeelhouders, activisten en klimaatzaken wordt elke dag groter. Misschien is het eens tijd om écht leiderschap te tonen.