Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Sinead O'Connor moet Miley Cyrus geen 'hoer' noemen

  •  
06-10-2013
  •  
leestijd 8 minuten
  •  
668 keer bekeken
  •  
miley
Mag een vrouw nog steeds niet zelf beslissen hoe ze er uit ziet?
Amerika is al de hele week in de ban van de ‘vete’ tussen muziekveteraan Sinead O’Connor en popidool Miley Cyrus. O’Connor schreef Cyrus een open brief, waarin ze de jonge zangeres waarschuwt om zich niet te laten prostitueren door de muziekindustrie. De brief oogstte veel lof, maar Jasmien Vandermeeren moet niks hebben van het conservatisme dat vermomd werd als ‘moederinstinct’.
DeWereldMorgen.be publiceerde deze week een open brief van Sinead O’Connor aan het adres van Miley Cyrus. Het moet gezegd: de brief is een sterk staaltje van retorisch, verholen conservatisme dat O’Connor zelf benoemt als ‘moederinstinct’. Ik was in eerste instantie half gecharmeerd door deze eerlijke terechtwijzing, omdat ik begrijp dat O’Connor zich om persoonlijke redenen niet wenst te associëren met Miley Cyrus.
Knipoog Deze laatste had in een artikel van het bekende blad ‘The Rolling Stone’ laten vallen dat haar laatste nieuwe videoclip ‘Wrecking ball’ geïnspireerd is op de clip ‘Nothing compares 2 u’ van Sinead O’Connor. Cyrus doelt hiermee vooral op haar korte kapsel, dat een knipoog naar het eertijds stoere uiterlijk van de Ierse, feministische zangeres moest voorstellen. Deze onschuldige verwijzing schoot bij O’Connor in het verkeerde keelgat, naar haar zeggen omdat zij met haar uiterlijk juist het tegenovergestelde van Cyrus probeerde te bereiken, namelijk het ontlopen van de druk van een (platen)maatschappij die haar uiterlijk wenste te gebruiken als een soort commerciële troef of product.
Het stoort me dat die brief van Sinead O’Connor zoveel positieve aandacht en maar weinig polemische kritiek krijgt van de media en zelfs van feministen. Waarom? Omdat het moederinstinct van O’Connor riekt naar slut shaming: het is paternalistisch en tekenend voor een conservatief feminisme, waarin seksueel expliciet gedrag, dat niet in overeenstemming is met de ‘normen en waarden’ van vrouwelijke ingetogen seksualiteit, meteen wordt afgedaan als prostitutie.
Hoer noch zot Want dat is wat O’Connor hier meermaals ongestraft doet: ze waarschuwt Cyrus dat ze zich niet mag laten prostitueren door haarzelf, noch door de muziekindustrie. Daarna sneert ze, dat het uitspelen van haar seksuele aantrekkingskracht geenszins leidt tot empowerment van vrouwen. Dat ze zich niet tot hoer noch tot zot mag laten maken. Het gemak waarmee hier het woord ‘hoer’ in de mond wordt genomen, laat bij mij een bittere smaak na.
Ik weet dat moederinstinct vaak gebaseerd is op overbeschermend gedrag, en niet slecht bedoeld – maar of het tot empowerment leidt, dat betwijfel ik evengoed. Zelf herinner ik me nog, dat ik door mijn razende moeder aan mijn oor naar huis werd gesleurd, omdat ze mij vanuit haar auto op straat had zien lopen met een korte rok aan en lippenstift, toen ik pas twaalf was. Ik was verkleed en zag het als een spel, maar dat maakte voor haar niet veel uit – ik zag de angst in haar ogen. Haar angst maakte mij duidelijk dat de openbare ruimte niet van mij was, tenminste, dat ik er niet vol zelfvertrouwen zou mogen in paraderen, uit schrik om aanstoot te geven aan mannen.
Gevaarlijke mannen Had mijn moeder gelijk, op dat moment? Ja, ergens wel, want de wereld is een gevaarlijke plaats, zoals Sinead het ook formuleerde. Dutroux zat op dat moment nog vers in ons collectief geheugen. Maar tegelijk heb ik van kleins af aan het gevoel gehad dat die wereld geen gevaarlijke plaats is, omdat ik er halfnaakt in zou rondlopen, maar eerder omdat er (een minderheid van) gevaarlijke mannen bestaan – dieren, zoals O’Connor ze noemt – die mijn lichaam als een uitnodiging zouden zien om er hun lusten op te botvieren. Als je als tienjarig kind al geconfronteerd wordt met de seksuele commentaar van oude mannen over die ‘ontluikende borsten’, of getoeter van vrachtwagenchauffeurs, dan kan je niet anders dan besluiten dat de objectivering van vrouwen zich vooral in het hoofd van sommige mannen voltrekt, en minder een gevolg is van het gedrag van muzieksterren, zoals O’Connor oppert.
Geen enkel overbeschermend gedrag ten opzichte van meisjes zal dat onrecht uit de wereld helpen, als moeders tegelijkertijd hun zonen ook niet leren dat het IN ELKE MOGELIJKE CONTEXT fout is om vrouwen als een prooi te beschouwen. Dat is de fout van O’Connor, als zij beweert dat “we onze dochters niet aanmoedigen naakt in de wereld rond te lopen omdat het hen tot prooi maakt voor dieren”. Ach, kom nou, als mannen anno 2013 nog steeds niet inzien dat een naakte vrouw door haar ‘naakt-zijn’ het beslissingsrecht over eigen lijf daarmee niet uit handen geeft, dan kunnen we meteen het hele feminisme onder de mat vegen.
Twerken Na de uitreiking van de VMA-awards, waarin een twerkende Miley Cyrus ook al door de hele mediawereld werd geklasseerd als ‘getroebleerd’ of ‘karaktergestoord’, heb ik mij afgevraagd waarom net dat optreden zoveel commotie veroorzaakte, met alle andere videoclips in gedachten waarin vrouwen als gewillige, bijna naakte danseresjes voor mannen met sportwagens en gouden kettingen worden opgevoerd. Is het omdat Cyrus zelf de touwtjes in handen nam, en er duidelijk geen man was die haar opdroeg om zo uitdagend te dansen, dat haar gedrag zoveel commotie veroorzaakte? Stel je voor: een vrouw die zélf zo’n showtje opvoert, niet eens onder dwang van een man!
Sociale mediaplatformen, maar ook sterren en journalisten zaten in hun vuistje te lachen, wanneer Cyrus voor sloerie, mentaal gestoord en andere weinig vleiende noemers versleten werd. Ik geef toe dat het optreden provocerend was, maar de reacties achteraf waren veel beschamender en speelden niet meer kort op de bal, maar écht op de persoon. Het is één ding om – zoals O’Connor – erop te hameren dat iemand respect moet hebben voor zijn lichaam, maar dat doe je niet door iemand respectloos voor schut te zetten en te bestempelen als hoer – iets waar het grote publiek zowel als O’Connor zich aan bezondigden. Dat is óók geen voorbeeld voor onze jongeren, die daarmee nog maar eens geleerd hebben dat seksueel gedrag vooral iets is dat je moet verborgen houden of als je seksueel meer open bent dan anderen, dat je dan vooral een slachtoffer zonder zelfrespect bent, dat het bovendien verdient om daarvoor verweten te worden, en zich dus in schaamte zou moeten terugtrekken. Dat opent geenszins het debat over seksueel gedrag van vrouwen én mannen in videoclips. De publieke opinie sluit zo de rangen, en laat expliciete seksualiteit bij jonge vrouwen niet toe als zijnde een mogelijk waardevol deel van hun persoonlijkheid.
sinead
Seksualiteit uitspelen De beschuldigende toon van O’Connor heeft dan ook erg veel weg van de toon van de ‘dieren’ of roofdieren waar zij over spreekt: zelf eigent zij zich het recht toe om te beslissen wat een ander met zijn/haar lichaam mag doen. Zij valt aan. Als je je lichaam uitspeelt en niet enkel voor je talent gaat, zo klinkt het, dan geef je mensen vrij spel om je uit te buiten. Met andere woorden: ongeacht het grote talent van Miley Cyrus, zal ze blijvend op haar uiterlijk beoordeeld worden, tenzij ze dat uiterlijk volledig uitschakelt. Dat is natuurlijk wat O’Connor deed toen zij bekend werd. Als Cyrus haar seksualiteit blijf uitspelen, zal er van haar talent niets meer overblijven, volgens de Ierse, en zal ze eindigen in de riool(pers).
Het doet mij denken aan het intussen veelbesproken ‘project unbreakable’: een indrukwekkende fotoreportage waarin vrouwen én mannen zichzelf portretteren met slogans, zijnde uitspraken van hun verkrachter. De meeste slogans wijzen in de richting van ‘je hebt er immers zelf om gevraagd’. Dat signaal stuurt O’Connor naar mijn mening ook uit: je zal eindigen in de goot, gebruikt en misbruikt worden, en dat zal je eigen schuld zijn: je hebt er zelf om gevraagd. Toegegeven, natuurlijk vraagt Miley Cyrus om iets, om aandacht, om herkenning dat zij het kind af is en niet langer in de Hannah Montana-rol past. In elk geval kan je geen enkele vrouw verwijten dat zij erom vraagt misbruikt te worden. Dat ligt aan diegene die de boodschap interpreteert, in dit geval O’Connor, die duidelijk een issue heeft met het uitspelen van seksualiteit, en dus de boodschap van Cyrus ten onrechte als een instemming met die zogenaamde prostitutie heeft opgevat.
Vleesgeworden fantasie Begrijp mij niet verkeerd: er moet wel een debat gevoerd worden over de moderne popcultuur, en in hoeverre die jonge vrouwen dwingt om sexy en provocerend te zijn. Ik zie nog steeds voor mij hoe Britney Spears als de vleesgeworden fantasie van mannen werd opgevoerd: een jong schoolmeisje, compleet met opgetrokken sokken tot aan de knieën en paardenstaartjes, en dan die blote buik, het ultrakorte plooirokje en de weinig verhulde boezem in het witte, geknoopte schoolhemd. Dat was zoveel jaren terug, toen het modern werd om in elke clip halfnaakte vrouwen op te voeren die door rappers werden bezongen als bitches en ho’s. Het gaat er echter om, of die vrouwen dat zelf hebben beslist of niet, of zij een soort zelfbeschikkingsrecht hebben of juist niet. Hebben zij de touwtjes in handen, en stralen ze als zodanig met die seksualiteit ook macht uit – of enkel onderdanigheid en buigzaamheid richting mannelijke stereotypering van vrouwen. Ik wil hier Madonna vernoemen, die minstens even seksueel provocerend was voor haar tijd, maar vooral empowerment uitstraalde en allerminst het gevoel gaf een product te zijn van één of ander mannelijk managementbrein.
Je moet het O’Connor wel nageven: zij was ook meer haar eigen product, dan dat van een platenmaatschappij. Dat siert haar ergens wel. De keuze van het kortgeschoren kopje en de bijna aseksuele looks zouden vrouwelijke popsterren de dag van vandaag minder maken, maar ik betwijfel of dat met zelfwaarde heeft te maken. Vroeger was aseksualiteit een gepast statement ten aanzien van een door mannen gedomineerde maatschappij, nu kan expliciet vrouwelijke seksualiteit dat ook zijn. Het heeft volgens mij alles te maken met het feit dat seksualiteit vandaag wél is vergroeid met onze (pop)cultuur en dus ook met onze eigenwaarde. Dat proberen wegsteken, zoals O’Connor het toentertijd deed, zou zoveel betekenen als een stap terugzetten, net nu vrouwen begrepen hebben dat hun seksualiteit niets is om zich voor te schamen, zelfs niet als die op de voorgrond staat. Wat voor Sinead O’Connor wellicht nog een statement was tegen heersende schoonheidsidealen en de patriarchale afbeelding van vrouwen, zou vandaag nog louter als ouderwets worden afgedaan, nu we in een tijd leven waarin vrouwen duidelijk ook de schoonheidsidealen of seksuele normen mee kunnen bepalen, en de touwtjes zelf ook in handen kunnen nemen. Blijft natuurlijk nog de vraag, of vrouwen dat voldoende doen en zullen doen in de toekomst. Miley Cyrus zegt alvast van wel, en dus had O’Connor misschien iets meer vereerd moeten zijn met de idolatrie van haar (vroegere) fan. 
cc-foto’s: StarblindKing  en Man Alive!

Meer over:

opinie, media
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.