Sloop de Muur

Vandaag (12 juni 2013) werd het burgerinitiatief ‘Sloop de Muur’ behandeld in de Tweede Kamer. Op verzoek van de organisatoren van het burgerinitiatief hield ik voorafgaand aan het debat de volgende inleiding.

Mevrouw de Voorzitter, graag wil ik deze presentatie inleiden met woorden van dank aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor de gelegenheid, mij vandaag geboden, het Burgerinitiatief ‘Sloop de Muur’ heel in het kort toe te lichten. Wil mij veroorloven hieraan als persoonlijke noot toe te voegen dat het voor mij een bijzondere ervaring is na ruim dertig jaar ’s Lands vergaderzaal opnieuw te betreden, nu zonder sterren en strepen en in een naar ambiance en allure gans andere locatie. Deze korte toespraak zal in het teken staan van de eerbiediging en handhaving van het internationaal recht en van onze eigen Grondwet.

Een Burgerinitiatief over, bijvoorbeeld, de wenselijkheid of onwenselijkheid van megastallen voor varkens, is in uw huis een onderwerp van politieke afweging. Je kunt er voor zijn, of er juist tegen. Het Burgerinitiatief Sloop de Muur heeft een geheel ander karakter. Het gaat over dwingend internationaal recht. En over onze Grondwet, waarop alle leden van het parlement en alle bewindslieden de eed of gelofte van trouw hebben afgelegd. In artikel 90 schrijft de Grondwet gebiedend voor: “De regering bevordert de ontwikkeling van de internationale rechtsorde.”

De Algemene Vergadering heeft Palestina als staat, niet lid, toegelaten tot de VN. Duidelijker dan ooit tevoren staat het nu vast dat de Israëlische muur grotendeels is gebouwd op het grondgebied van een staat, Palestina. Dat maakt de argumentatie van ons Burgerinitiatief nog klemmender.

Het ten deze toepasselijke dwingend internationaal recht is uiteengezet in de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof van 9 juli 2004. Wat vooral opvalt is de herhaaldelijk terugkerende benadrukking: “Israel is under an obligation”. Israël is verplicht de muur af te breken en de getroffenen schadeloos te stellen. Maar ook wordt gezegd, dat andere landen verplichtingen hebben, vooral staten welke zijn aangesloten bij de Vierde Geneefse Conventie van 1949. Nederland is daarbij aangesloten (Israël zelf trouwens ook). Die aangesloten staten moeten ervoor zorgen dat Israël zich aan die Conventie houdt, staat er in vierkante bewoordingen in. Het internationaal recht gebiedt ons dus actie te ondernemen tegen de vergrijpen die Israël pleegt tegen die Conventie. Het bouwen van de muur is een van die vergrijpen.

Het veronachtzamen van ernstige schendingen van de internationale rechtsorde, terwijl optreden mogelijk zou zijn, is ontrouw aan onze Grondwet. Zolang aan Israël geen strobreed in de weg wordt gelegd, wordt de internationale rechtsorde niet bevorderd maar beschadigd. Onze regering moet in deze zaak actie nemen en ons parlement is gehouden te bewerkstelligen dat zij dit doet. Na de uitspraak uit 2004 zijn wij nu negen jaren verder en de uitvoering van dit wederrechtelijke project gaat voluit door. De conclusie is onontkoombaar dat de staat Israël moet worden genoodzaakt zich naar het internationaal recht te schikken. Een ruim repertoire aan sanctiemiddelen staat ter beschikking.

Aangezien Israël zijn verplichtingen uit het Handvest van de Verenigde Naties niet bereid is na te komen, dient de positie van dit land in de VN aan de orde te worden gesteld. Een optie is ook de invoering van een visumplicht voor personen met de Israëlische nationaliteit. Hierbij kunnen inwoners van nederzettingen in Palestina, waartoe ook Oost-Jeruzalem behoort, van visumverlening worden uitgesloten. Er zijn velerlei andere sancties beschikbaar van politieke, economische en financiële aard. Zo kan de militaire samenwerking met Israël worden beëindigd. Van een verdere intensivering van de bilaterale betrekkingen met Israël kan al helemaal geen sprake meer zijn.

Een uitgebreider toelichting is u dezer dagen toegezonden. Daarin zijn ook alle gangbare argumenten tegen het opleggen van sancties aan Israël geïnventariseerd. Alle zijn onhoudbaar bevonden.

Het Internationaal Gerechtshof spreekt ook Nederland aan: You are under an obligation. Op grond van het dwingend internationaal recht en de opdracht van de Grondwet dit te handhaven, rest geen andere optie dan het instellen van sancties. Deze dienen van kracht te blijven tot Israël aan alle voorwaarden van het Internationaal Gerechtshof heeft voldaan.

Een uitgebreide toelichting op het burgerinitiatief vindt u hier (PDF). Het burgerinitiatief ‘Sloop de Muur’ is een actie van diverse maatschappelijke organisaties. Zie hier voor meer informatie.

Dries van Agt is voorzitter van The Rights Forum.