Socialisme voor wie super rijk is, neoliberalisme voor de rest

Centrale banken worden geacht objectief en neutraal beleid te voeren, maar falen in hun opdracht. Ze beschadigen de economie en en passant de democratie. Het is verbazingwekkend dat in het politieke midden dit existentiële probleem niet wordt erkend.

Steve Keen, de Australische professor in de economie die in 2005 correct analyseerde dat een crisis in de Amerikaanse vastgoedsector aanstaande was, heeft het daarom niet voor niets over: socialisme voor de super rijken en neoliberalisme (lees: bezuinigingen) voor de rest – om te duiden van wat er precies gaande is. Hier volgt een korte bewerking van zijn kritiek.

Een mager resultaat

Maar leverde deze stortvloed aan extra geld ook resultaat op?

Nou… Anno 2015 hebben we een zwakke wereldhandel, een magere economische groei (in Amerika en China loopt zelfs het aantal huiseigenaren gestaag terug), de werkloosheid is overal in de Westerse wereld structureel hoog, er is zelfs sprake van deflatie in delen van het Westen en de schuldenlast (en dus ook de rente op die schuld) neemt vrijwel overal (in huishoudens, overheden en vooral de in private sector) in rap tempo toe. Dat laatste betekent overigens onder meer ‘kassa’ voor iedereen die zo puissant rijk is dat men geld kan uitlenen aan landen – en dat is een erg klein en select groepje mensen. Maar er ligt nog meer op de loer.

Gebakken lucht

Allemaal gebakken lucht dus. Maar men kon de verleiding simpelweg niet weerstaan. En wel omdat met goedkoop, geleend geld gokken op de beurs, meer opleverde dan dit geld te investeren in de reële economie. Gevolg: de ene bubbel, die nog groter was dan de vorige, na de andere bubbel volgde – en telkens, als het misging, creëerden de centrale banken grotere schulden om met gebakken lucht de problemen steeds verder vooruit de toekomst in te werpen; in plaats van ze op te lossen.

Moral hazard

Overigens, niet alleen hondsdolle banken speculeerden er op los. Momenteel zorgen grote multinationale bedrijven (zelfs bij dalende omzetten zoals bij McDonalds) ervoor dat kunstmatig de waarde van hun aandelen hoog staan, door deze eveneens met goedkoop, geleend geld op te kopen. Zolang de beurzen stijgen is rendement namelijk verzekerd. Volgens conservatieve schattingen gaat het inmiddels in de Verenigde Staten om jaarlijks bijna 1 biljoen dollar dat hiermee is gemoeid. Geld dat overigens evengoed geïnvesteerd had kunnen worden in de reële economie. Maar investeren in de reële economie brengt nu eenmaal risico’s met zich mee – die er niet of in ieder geval minder zijn in de door de centrale banken gemanipuleerde financiële markten.

Een nieuw geldsysteem

Dat centrale bankiers falen is overigens om twee redenen niet verwonderlijk – ten eerste omdat centrale banken deels in private handen zijn (en op basis daarvan ook niet het algemene belang kunnen dienen). En ten tweede, de beschikbaarheid van geld is bij uitstek een nutsvoorziening – maar als de geldcreatie in private handen is georganiseerd, ontstaat de perverse prikkel om in de economie zoveel mogelijk schulden te maken – aangezien de rente in private zakken verdwijnt. Zelfs tot op het niveau dat dit schadelijk uitpakt voor de economie als geheel.

Historisch gezien ontstaat er gemiddeld om de veertig jaar een nieuw geldsysteem. Het huidige systeem dateert van 1971 – driemaal raden wat er dus moet gebeuren…

cc-foto: Paul Nicholson