Staatssecretaris Fred Teeven moet VOG versoepelen

Staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie) was duidelijk not amused vandaag. Op één dag lag hij twee keer onder vuur.

Van Toorenburg en de linkse oppositiepartijen lieten zich overtuigen door twee uitzendingen van de VARA Ombudsman eerder dit jaar over een thema dat tot nu toe relatief weinig aandacht in de media kreeg: per jaar krijgen 1200 jonge mensen van 18 tot en met 23 jaar als gevolg van een afwijzing van een VOG geen baan, stage, opleiding of vrijwilligerswerk. En dat terwijl een deel van deze groep slechts relatief kleine vergrijpen heeft begaan waarvoor ze ook al zijn gestraft via het reguliere strafrecht. De VOG is daarmee een ‘straf op een straf’, en vaak een veel ergere dan zeg 30 uur moeten schoffelen.

Het ‘maatschappelijk afschrijven’ van mensen door hen geen verklaring van goed gedrag te verschaffen, is een probleem dat groter zal worden aangezien het aanvragen van een VOG na de pedofiele horror van Robert M. en enkele andere incidenten een hoge vlucht neemt. Vroeger was het maar voor een handjevol beroepen zoals agenten en crèche-medewerkers nodig om via de burgermeester je antecedenten te checken alvorens je voor een gevoelige (kwetsbare) baan in aanmerking kon komen. Maar de VOG kan vandaag de dag voor dertig euro en een stuiver door iedere werkgever en vrijwilligersorganisatie worden aangevraagd, want ja, wie wil er nu een pedo of überhaupt iemand met een strafblad als werknemer, vrijwilliger of trainer? Teeven wil de VOG-aanvraag zelfs gratis maken. Het gevolg is dat de teller binnenkort op één miljoen VOG-aanvragen per jaar zal staan en er nog meer kinderen en jongeren ‘met een vlekje’ dan nu al het geval is, stuiten op een beroeps -of opleidingsverbod.

Afgelopen donderdag was er een verhit debat tussen Teeven en de kamer onder aanvoering van CDA-kamerlid Madeleine van Toorenburg. Teeven leek het niet in de gaten te hebben, of hij wilde er gewoon niet aan, maar hier botsten twee wereldbeelden. Teeven en de PVV vinden de VOG een prachtig systeem dat ook nog eens mooi ‘preventief’ werkt. Jongeren zouden nu wel twee keer nadenken voordat ze iets crimineels gaan doen. De kamer daarentegen, met het sociale CDA als initiatiefnemer, is zich bewust geworden van de keerzijde van het systeem nadat VARA Ombudsman in het voorjaar een zwartboek presenteerde waarin jeugdreclasseerders massaal hun kritiek uitten op het rigide VOG-beleid. Het zwartboek toont dat ‘criminele jongeren’ vaak bij voorbaat al kansloos zijn.

In de kamer klonk het geluid van de VARA Ombudsman duidelijk door. Hadden we als beschaving niet ooit bedacht dat het de beste manier is om criminelen weer in de maatschappij te integreren door hen een baan en daarmee de kans op een gewoon leven te verschaffen? En hoe leg je uit dat jongeren een opleiding, stage, baan of vrijwilligerswerk kan worden geweigerd omdat ze in hun jeugd eens iets verkeerd hebben gedaan waar ze al voor zijn gestraft?

Net als Dullaert wijst nu ook de kamer op de grenzen van de stoere zero tolerance van VVD en PVV: je kunt wel zwaarder willen straffen, wanneer je dan ook nog eens het perspectief op een beter leven wegneemt, dan ben je bewust bezig met het afschrijven van mensen door ze tot de criminele onderklasse te veroordelen. En trouwens, was Teeven niet ook staatssecretaris van Justitie dat als ministerie reclasseren en resocialiseren als beleid heeft?

Teeven wilde er niet aan om de VOG te versoepelen door, zoals de CDA-motie vroeg, meer rekening te houden met de omstandigheden van kinderen en jong volwassenen door uitvoeringsinstantie COVOG te vragen ook de adviezen van de reclassering en jeugdzorg aan te horen. Het CDA heeft de motie van afgelopen vrijdag iets afgezwakt, maar het vilein is niet weg. De kamer heeft Teeven gevraagd aan te geven hoe hij de motie van Toorenburg gaat uitvoeren. Als hij dat niet doet, dan is er nog altijd de minder vrijblijvende motie van de SP waarin het COVOG verplicht wordt gesteld naar de jeugdhulpverleners te luisteren. Madeleine van Toorenburg zei het letterlijk en Teeven keek erbij als een boer met kiespijn: ‘Die motie houden we achter de hand, enig drukmiddel kan geen kwaad.’