Steuntje in de rug voor Tjeenk Willink

Na Edith Schippers verscheen er ineens weer een eminence grise op het Binnenhof; Herman Tjeenk Willink. Al 45 jaar een vaste waarde in dat razend gecompliceerde vak van “kabinets(in)formateur”. Tjeenk Willink mag beweging forceren waar dat de Tweede Kamer zelf niet lukt. Het schijnt dat er zelfs geopperd is om het Binnenhof even te verlaten en met de onderhandelaars elders in het land te gaan zitten. Deed Herman Wijffels dat ooit niet bij het in elkaar zetten van één van de kabinetten Balkenende? Zaten ze niet in Beetsterzwaag?

De politieke onderhandelaars en Herman Tjeenk Willink zijn wat mij betreft van harte welkom in Dordrecht. Sowieso een plek waar veel historie geschreven is en waar belangrijke verdragen tot stand kwamen. We vieren er volgend jaar “Ode aan de synode”, 400 jaar na de synode. Een belangrijke kerkvergadering waarin getracht werd de controverse tussen verschillende geloofsrichtingen te overbruggen. Wij waren de gastheer van de Eerste Vrije Statenvergadering.

De jongens en meisjes van VVD, CDA, D66 en GroenLinks zijn van harte welkom hun tegenstellingen hier op dat mooie “eiland van dordt” te overbruggen. Het kan ook op het water. Vaar dicht langs Chemours bijvoorbeeld, terwijl u over de klimaatparagraaf en een schoner milieu discussieert. Bezoek met elkaar de expositie van het werk van Aert Schouman in het Dordts Museum en laat u in vervoering brengen door de grandeur die ooit verbonden was aan dit land.

De politiek is een merkwaardige bedrijfstak. Dat wordt ook in Den Haag – op die wat merkwaardige van de werkelijkheid losgezongen plek waar het Binnenhof zich bevindt – vaak aan u verteld. Wanneer Thierry Baudet weer fel van leer trekt en het “partijkartel” ter discussie stelt. Of wanneer Geert Wilders weer fulminerend achter het spreekgestoelte staat en u verwijt dat u zijn volledige achterban en hemzelf volkomen negeert.

Maar wat nou als zelfs in de retoriek van populisten als Baudet en Wilders een kern van waarheid zit? Wat nou als u echt die aansluiting met het leven van alledag een beetje bent kwijtgeraakt? Omdat het leven nu eenmaal geen statistiek van het CBS is en het planbureau u evenmin voedt met de details die veel mensen in een binnenstad of in hun vinexwijk in het dagelijks leven ervaren?

Hou me ten goede; ik weet geen betere staatsvorm dan de democratie. Maar ook de democratie vergt onderhoud. U maakt deel uit van een politieke partij en van een politieke elite. Met dat laatste is niets mis. Ieder volk heeft een elite nodig. Een voorhoede zogezegd. Uw probleem is echter dat u allang niet meer die voorhoede bent. U bent ingehaald door de feiten, de bevolking, de snelheid waarmee informatie zich verspreid.

U bent ingehaald door de tijd. Terwijl u met z’n allen in den Haag vergaderde draaide de wereld door, ging de geschiedenis voort en veranderde alles wat er maar veranderen kan. Werd Turkije een dictatuur geleid door een “democratisch gekozen despoot”, brokkelt de oost-rand van uw Europese droom af en zijn er daar leiders die niets hebben met uw waarden als het gaat over gelijke rechten voor homo’s, lesbiennes, transgenders, kwam er in Amerika een president aan de macht die van ’s werelds grootste democratie een karikatuur maakt en is het tecnnocratische en bureaucratische Europa hopeloos verdeeld.

Eerlijk is eerlijk. Ik zou niet graag in uw schoenen staan. Ik heb net zomin als u de waarheid in pacht of de oplossing op zak. Maar één ding weet ik wel. Ooit zei Booker T. Washinton (1856 – 1915): “Weinige dingen helpen een mens meer dan hem verantwoordelijkheid te geven en te laten merken dat je hem vertrouwt.” Ik wijs u graag op uw verantwoordelijkheid. Ik wil u het vertrouwen geven; ik vertrouw erop dat u die rare tegenstelling tussen linkse politiek en rechtse politiek weet te overbruggen. Ik vertrouw erop dat u een duurzaam kabinet weet te vormen met een heldere visie op de economie van de 21ste eeuw. Ik vertrouw er ook op dat u vertrouwen heeft in de mensen in uw eigen land, niet langer allerlei regels bedenkt die uitgaan van gestold wantrouwen, controle en repressie. En dat u zelfs bereid bent de vertegenwoordigende democratie te hervormen om zo burgers veel meer dan nu het geval is serieus te nemen en volop te betrekken bij uw moeilijke, haast onmogelijke taak. Ik wens u alle succes toe.