Studenten van buiten de EU betalen te weinig collegegeld

Het ‘grenzen dicht’ heeft nu ook het Nederlands onderwijs bereikt, althans als wij minister Ingrid van Engelshoven mogen geloven die – schrijft de Volkskrant – wil uitzoeken of universiteiten en hogescholen het recht moeten krijgen om studenten van buiten Europa te weigeren. Dat heeft te maken met de ophef rond de opmars van het Engels als voertaal in de collegezalen. En met het idee dat jongens en meisjes uit de polder verdrongen worden door allerlei vreemd volk dat uit is op het gratis geld van de belastingbetaler.

Onvoorstelbaar Studenten van binnen de EU mogen door Nederland niet geweigerd worden omdat de lidstaten elkaars studenten op gelijke voet moeten behandelen met die uit het eigen land. Bovendien hebben zij onderling afgesproken de uitwisseling van studenten en docenten zoveel mogelijk te bevorderen. Hier mag de minister geen grens stellen. Maar voor studenten die van buiten de Unie komen ligt dat anders. De minister wil onderzoeken of het mogelijk is ze ook daadwerkelijk te weren. Gaat ons land de grenzen van het onvoorstelbare weer een stukje uitzetten? Om te beginnen: universiteiten, hogescholen en MBO-instellingen weigeren al sinds jaar en dag de toegang aan buitenlandse studenten. En ook nog op grote schaal. Je komt er niet in als je onvoldoende opgeleid bent om met vrucht in Nederland te kunnen studeren. Dat is de enige geldige reden om iemand te weigeren. Elk ander criterium deugt niet.

Moet zo’n instelling dan maar iedereen toelaten die voldoende kwalificaties heeft, ongeacht de gevolgen die dat heeft voor de kwaliteit van het onderwijs, zoals overvolle collegezalen en zogenaamde werkcolleges met vijftig deelnemers? Als dat gebeurt, doet zo’n universiteit, hogeschool of MBO-instelling het verkeerd. Dan is zij namelijk te goedkoop. Als er zoveel goede buitenlandse studenten komen, dan hebben zij recht op onderwijs van hoge kwaliteit en dat dienen zij dan zelf te betalen.

Collegegeld Het is al sinds jaar en dag zo dat de Nederlandse overheid studenten van buiten de EU niet bekostigt. Hun studieplaats wordt niet door de Nederlandse belastingbetaler gesubsidieerd. Daarom betalen zij een vaak veel hoger collegegeld dan de reguliere studenten. Dat is logisch. Het is aan de regeringen uit hun thuisland om hun opleiding te bekostigen, bijvoorbeeld door beurzen beschikbaar te stellen voor studie in het buitenland.

Kennelijk betalen studenten van buiten de EU toch nog te weinig. Anders zouden de instellingen er wel genoeg aan over houden om extra docenten, laboratoria en collegezalen te financieren. Dát is het probleem. We verkopen onder de prijs. Dat is gewoon slecht ondernemen. Je kunt geen Bijenkorf zijn als je prijzen van de Action hanteert.

Nu heb je natuurlijk kans dat de Nederlandse instellingen zich op die manier uit de markt prijzen, net zoals dat is gebeurd met grote delen van de maakindustrie, die dan ook verhuisd zijn naar andere delen van de wereld. Jammer maar helaas. Scheepsbouw en textiel hebben we ook niet meer. Maar, zoals GeenStijl zou schrijven: “O, wacht…” We hebben nog steeds textielfabrieken en scheepswerven: daar worden dan heel bijzondere, technisch zeer geavanceerde producten vervaardigd waar de wereld graag een hoge prijs voor betaalt. Zo zou het ook met het hoger onderwijs moeten zijn: studenten van buiten de EU betalen een gigantisch collegegeld maar wat zij krijgen is dan ook gegarandeerd top of the bill. Dan zal de internationale belangstelling voor reguliere Nederlandse opleidingen sterk teruglopen omdat internationaal gezien de prijs-kwaliteitsverhouding te ongunstig is. Maar dat zal voor mondiale topstudies in ons land anders zijn. Denk overigens niet dat het managementopleidingen zijn: die toppers zullen liggen in de landbouwwetenschappen, de techniek en een beetje de humaniora.

Nadeel Regeert zo het geld en niet het talent? Dat is zeker het geval. Topstudenten zal de toegang tot Nederland worden ontzegd omdat hun ouders niet gefortuneerd genoeg zijn. Daar is helaas niets aan te doen. Dat is het nadeel als je geen wereldregering hebt die een mondiale bekostiging van het onderwijs kan bestieren. Er is natuurlijk wel de mogelijkheid om een beurzenstelsel in te voeren voor zulke studenten. Het bedrijfsleven zou dat kunnen doen uit pr-overwegingen en de Nederlandse overheid omdat er een politiek belang achter zit. Ons land geeft zulke beurzen trouwens al lang uit. Dat is een klein onderdeel van de ontwikkelingssamenwerking. Zo’n beurzenstelsel is altijd een instrument om Nederlandse doelstellingen te realiseren. Bij de afweging in de Tweede Kamer staat dan de vraag centraal, of het in verhouding tot de kosten voldoende oplevert. Dat kun je bepalen als je een helder beoogd resultaat vaststelt.

Tenslotte dit: Nederlandse studenten zijn nogal honkvast. Veel te weinigen durven in een ander land te studeren. Zo´n tijdelijke emigratie is heel goed voor je ontwikkeling en ook om te leren wat het betekent om Nederlander te zijn want dat wordt duidelijk als je in een andere culturele omgeving moet functioneren. Laat Rotterdam, Amsterdam of Groningen links liggen. Ga naar Londen, Berlijn of Rome. Je hebt lang genoeg bij moeders pappot gezeten. Sodemieter op.