Studenten lijden onder druk(te)

Een onderdeel van de examenvreestrainingen die we op school aanbieden, bestaat uit het bewust worden van het feit dat niemand kan multitasken. Hoofdverantwoordelijk voor deze misvatting is voornamelijk de aanwezigheid van de telefoon tijdens het studeren. Studenten zijn al snel geneigd elk binnenkomend bericht te moeten lezen en beantwoorden. Vergeten wordt hierbij dat het telkens extra onnodig tijd kost om de te bestuderen materie te hervatten en te verwerken. Daarnaast levert elk berichtje en elke like een klein shotje dopamine op, wat zorgt voor een kortdurend geluksmomentje.

Bovenstaand kan een van de vele aanleidingen zijn voor het ontstaan van psychische klachten onder de huidige studenten. Artsen en psychologen zien namelijk een enorme toename van studenten met uiteenlopende, aan stress gerelateerde problemen, in hun praktijk.

De UvA verrichtte in 2016 een onderzoek en de uitkomsten liegen er niet om: 29% van de studenten heeft last van concentratieproblemen, 24% lijdt aan faalangst en ruim 25% heeft weleens zelfmoordgedachten. Tevens zouden deze problematieken veelal gepaard gaan met verslavingen zoals het excessieve gebruik van alcohol, drugs of internet. En wellicht is deze groep nog groter. Voor veel studenten is het zoeken van hulp een behoorlijke drempel, waardoor persoonlijke problemen onder de oppervlakte blijven en zich kunnen opstapelen.

Uiteraard kunnen we niet enkel deze problematieken toedichten aan de toenemende afhankelijkheid van social media in al haar gedaantes. Het zijn ook de strenge selectiecriteria die opleidingen vaak hanteren die zorgen voor studiedruk, in combinatie met het afschaffen van de basisbeurs.

Studenten worden van de ene kant verplicht te voldoen aan bepaalde criteria en eisen die logischerwijs worden gesteld aan een opleiding en anderzijds voelen ze de druk om de gekozen opleiding spoedig met goed gevolg af te ronden. Bijbaantjes zijn hierbij haast noodzakelijk. Op deze manier wordt veelal voorkomen om niet in (nog) diepe(re) schulden terecht te komen, die tot ver in het volwassen leven financiële sporen kunnen achterlaten en om te voorzien in de eerste levensbehoeften en het betalen van de studie.

Daarnaast wordt het studentenleven vaak op een voetstuk geplaatst als zijnde ‘de mooiste tijd van je leven’. Er ‘moet’ mee worden gedaan aan diverse ongeschreven verplichtingen die deze beleving met zich mee kan brengen, in de vorm van veel feesten en bijbehorende korte nachten. Begrijpelijk, neem het ze maar eens kwalijk.

Maar dat is nog niet het enige. Er wordt vaak voorbijgegaan aan het feit dat de hersenen van jong volwassenen in de leeftijd van 18 tot ongeveer 25 jaar nog niet volledig volgroeid zijn. Met name de functies in de prefrontale cortex – die zorgen voor planning, het kunnen overzien van oorzaak-gevolg en het aanleren van bepaalde remmingen – zijn nog onderhevig aan groei, waardoor bijvoorbeeld het langetermijndenken nog in aanbouw is.

Een andere niet te onderschatten bijkomstigheid is daarnaast dat veruit de meeste studenten voor het eerst uit huis gaan wonen. Dit kan een grote impact hebben op het welzijn en het dagelijkse functioneren, waarbij de adolescent moet kunnen omgaan met de eerder beschreven verleidingen, uitdagingen en eisen die het (studenten)leven met zich mee kan brengen.

Oplossingen bedenken voor een tegemoetkoming in het welzijn van de studenten is niet moeilijk. Het probleem daadwerkelijk een halt toeroepen ligt echter een stuk gecompliceerder. Smartphones en social media zijn haast niet uit het huidige leven weg te denken. Mensen voelen zich al snel verloren, buitengesloten en achtergesteld bij het ontbreken van bepaalde social devices. Gevoelens die bepaald niet bijdragen aan een gezonder functioneren en welbevinden. Selectiecriteria zullen daarnaast (moeten) blijven bestaan, deels ter handhaving van het opleidingsniveau. Al zou de nadruk op hoge cijfers wel wat minder mogen worden – maar dat geldt voor het gehele onderwijs.

Verder mag ook de vaderlandse politiek zich een en ander aantrekken van de psychische staat van de studenten. Zij zijn immers de toekomst! Het herzien van de basisbeurs zou hierbij bijvoorbeeld al een stap in de goede richting zijn, net zoals de aanpak van de soms onmenselijk hoge huurprijzen van slechts enkele vierkante meters woonoppervlak.

En dan is het nog de taak van de ouders, begeleiders en docenten om een sturende en wakende taak te hebben omtrent het studie- en leefgedrag van studenten. Laat los, maar stuur tevens aan op het ontwikkelen van bewustwording. Neem ze niet teveel kwalijk wanneer het even mis dreigt te gaan, daar kan men ook van leren.

En voor de studenten zelf: geniet van je studententijd, neem verantwoording voor jezelf en je medestudenten en doe datgene waarvan je denkt dat goed voelt én uiteindelijk, in de toekomst, ook zal zijn.