Syrië: alles is gelogen tenzij het tegendeel is gebleken

Ja hoor, het is weer zo ver. Als westerse mogendheden het wagen om Assads troepen militair aan te vallen, dan wordt er wraak genomen op Israël want, zegt Bassam Abu Abdullah, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit van Damascus, dat land is zo’n beetje de voorpost van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten. Dit alles doet denken aan de eerste Golfoorlog toen Saddam Hoessein Scud-raketten afschoot op Israëlische doelen.

Palestijnen op de Westbank stonden op hun daken te dansen, maar de meeste raketten werden door de Israëlische afweer uit de lucht gehaald. Washington bezwoer de regering in Jeruzalem ondertussen om geen tegenactie te ondernemen omdat dan de anti-Saddam-coalitie van Arabische staten, die met veel moeite was gevormd, onmiddellijk uiteen zou vallen. Inderdaad liet Israël zich niet provoceren. Toen niet.

Proxy war Nu ligt de situatie anders. De burgeroorlog in Syrië begint te lijken op de gewapende conflicten tijdens de Koude Oorlog, toen in verschillende landen de Sovjet-Unie de ene en de Verenigde Staten de andere partij steunden. Vietnam was daarvan het meest trieste voorbeeld. Proxy war heette dat. In Syrië is nu zo’n proxy war gaande tussen het soennitische Saoedi-Arabië en het Sji-itische Iran. Althans dat is één facet van deze diamant des doods.

De Verenigde Staten hoeven voor hun ingrijpen ditmaal geen wankele coalitie van Arabische bondgenoten tot stand te brengen zoals in de dagen van de eerste Golfoorlog. Washington zal Israël ditmaal niet remmen. En in de regering van Netanyahu zitten genoeg haviken die graag de gelegenheid grijpen om Assad en zijn bondgenoot, Israëls doodsvijand Hezbollah, een zware slag toe te brengen. Assad kijkt dan ook wel uit voordat hij raketten in de richting van Tel Aviv stuurt. Het kan zijn ondergang betekenen.

Grote flauwekul De woorden van professor Bassam Abu Abdullah zijn dan ook alleen bedoeld om westerse tv-kijkers op de zenuwen te werken. Op het moment lijkt de publieke opinie rijp te worden gemaakt voor militair optreden in Syrië door westerse strijdkrachten, al dan niet in de vorm van een beschieting met kruisraketten. De voortdurende spins rond de gasaanval op de soennitische buitenwijk van Damascus legt daarvan getuigenis af. Heel merkwaardig is de breed verspreide mededeling dat de gevolgen van een gasaanval na vier of vijf dagen niet meer vast te stellen zijn ‘omdat gas vervliegt’. Dat is grote flauwekul gezien de stand van de forensische wetenschap en het feit dat men zelfs van mummies uit het oude Egypte de doodsoorzaak nog kan vaststellen.

Leugens en stemmingmakerij De nieuwsvoorziening over Syrië wordt op het moment door alle partijen met propaganda leugens en stemmingmakerij vervuild. De bronnen zijn de spin doctors van alle strijdende partijen, geheime diensten en – dat proef je, dat ruik je, dat voel je – specialisten in psychologische oorlogsvoering zoals die op militaire academies wordt gedoceerd. Alle partijen proberen momenteel de emoties én de zenuwen van de publieke opinie in het westen te bespelen om zo stemming te maken tegen hun vijanden en vaak om angst te zaaien voor de gevolgen van een interventie. Daarbij wordt soms keihard gelogen, maar meestal worden feiten al dan niet subtiel verdraaid om bij ons in Europa en de Verenigde Staten de gewenste gevoelens op te wekken.

Verdraaid en onbetrouwbaar Daarom is het verstandig om alle berichtgeving uit en over Syrië te wantrouwen: alles is verdraaid en onbetrouwbaar tenzij het tegendeel is gebleken. Beluister net zo kritisch de analyses van zogenaamde (terrorisme)-deskundigen. Lijken zij een belang te vertegenwoordigen? Waarop zijn hun stelligheden gebaseerd, op een diepgaande kennis van de Syrische geschiedenis, cultuur en maatschappij of op een andere expertise, militaire strategie bijvoorbeeld, of internationale betrekkingen? Wie verdedigt of sauveert deze deskundige, al dan niet tussen de regels door? Welke begrippen en politieke kaders gebruikt hij? Zijn die wel toepasbaar op de Syrische situatie?

Wees in ieder geval voorzichtig met lui die de Syrische tegenstellingen uitleggen als louter een botsing tussen politieke ideologieën dan wel een godsdienststrijd en die overal de hand van Al-Qaida in zien, zonder dat zij benul lijken te hebben van oude traditionele tegenstellingen of stamverbanden. Maandagavond vertelde minister Timmermans bij Knevel en van den Brink dat hij de diplomaat Marcel Kurpershoek heeft opgedragen om in gesprek te gaan met vertegenwoordigers van oppositiegroepen. Kurpershoek is een groot Arabist die voor zijn onderzoeken door de woestijn heeft gelopen. Hij begrijpt de situatie. Vers twee is of zijn superieuren zijn adviezen zullen opvolgen omdat ze gegarandeerd niet zullen passen in de politieke kaders, zoals wij die in het westen kennen. Maar dat is wat ik bedoel.

Is enig westers ingrijpen nu gewettigd of niet? Die vraag wil ik in dit verband buiten beschouwing laten. Daar gaat het ook niet om. Het is wezenlijk dat wij hier in de vinexwijk onze hersenen blijven gebruiken, dat we beseffen hoe we belazerd worden. En dat we juist berichten die onze persoonlijke vooroordelen bevestigen, kritisch blijven benaderen. En ook als ze een logische en voor de hand liggende indruk maken, zijn binnen de kaders van onze eigen levensbeschouwing of politieke overtuiging: zulke berichten zijn wellicht speciaal voor ons geprepareerd door krachten met een eigen agenda. Grof en op zijn Rotterdams gezegd: laat je niet naaien. Door niemand niet.

Lees (kritisch dus) dit artikel eens over de rol van stamverbanden in de Syrische burgeroorlog.

Volg Han ook op Twitter

Het laatste boek van Han van der Horst is: Nederland, de vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu