Syriërs zijn onze buren

Syriërs zijn onze buren. Buren in de grootst mogelijke nood. Buren waarvoor de EU, net als voor Libanon en Jordanië, op papier een mooi nabuurschapsbeleid heeft maar die we in de praktijk laten stikken. Na vijf jaar oorlog op onze stoep, en leed dat onder onze deuren zo naar binnen stroomt, tonen Europese regeringen noch het nabuurschap, noch het leiderschap waar deze crisis om vraagt. Ook Nederland niet, dat met het voorzitterschap van de EU toch een positie heeft die leiderschap vereist.

Paniekvoetbal Regeren is vooruitzien, vooruitzien is plannen. Minder mag je van regeringen niet verwachten. Helemaal als het gaat om oorlog, om wel of niet bombarderen, om de levens van miljoenen. Nu de Nederlandse sociaaldemocraten als laatste coalitiepartner instemmen met het bombarderen van IS in Syrië en militaire deelname met F-16’s voor de hand ligt, zou je denken dat er een plan is. Maar dat is er niet. Er is alleen paniekvoetbal.

Want waar is het geconsolideerde plan dat maximaal inzet op een politieke oplossing in Syrië? Op structurele ondersteuning van vluchtelingen die in de buurlanden zitten? Waar is het plan om Griekenland fatsoenlijk bij te staan in de opvang en regulering van de vluchtelingen die blijven komen? Waar is het plan om met Turkije overeenstemming te vinden over het met respect voor mensenrechten tegenhouden en het ondersteund opnemen van vluchtelingen? Waar is het Europees immigratiebeleid om talent aan te trekken? Waar is het plan om mensenrechtenschendingen tegen te gaan tegen de honderdduizenden die overal en nergens in Europa onderweg zijn, met kleine kinderen in de armen en hun hebben en houden op de rug?

Getto Wat heeft Europa geleerd uit het verleden, toen we gastarbeiders importeerden, in getto’s onderbrachten, en ze in korte tijd brachten van een situatie vol hoop, talent en ondernemerschap naar een toestand van Verelendung, achterstand en passiviteit? Niets? Je zou het denken. De vele asielzoekerscentra zijn georganiseerde broeinesten van wanhoop. Solidariteit en tolerantie, dé waarden waarin de Europese constitutie is verankerd, lijken te verdampen. Verder dan luid roepen dat het afgelopen moet zijn met de instroom komen de meeste politici niet. Ze verzanden in populistisch getier dat niets oplost. Als Europese grensbewaking niet helpt, dan maar bombarderen bij de bron en hopen dat dat helpt. Maar wie moet je bombarderen in een schimmig strijdtoneel dat niemand in kaart weet te brengen? Met welk doel, met welke exit-strategie? Hoeveel burgerdoden accepteren we? En hoe vaak moet een expert uitleggen dat IS niet valt weg te bombarderen, voordat de overheid de boodschap begrijpt?

Op 4 februari komt de internationale gemeenschap bijeen op de donorconferentie voor Syrië in Londen. Hoofddoel is de miljarden te vinden die nodig zijn voor de grootste nood. Dat geld is broodnodig – letterlijk, de broodprijs in Syrische steden is uit pure schaarste met 900 procent gestegen. Die miljarden zijn overigens een schijntje vergeleken met de militaire kosten. De oorlog in Afghanistan kostte 14 miljoen dollar per uur, zo heeft het Amerikaanse congres ooit berekend.

Noodhulp Prima dat minister Ploumen voor handel en Ontwikkelingssamenwerking in de aanloop naar Londen 45 miljoen extra uittrok voor noodhulp in Syrië. Alleen jammer dat dat geld niet gaat naar lokale organisaties, die het terrein het beste kennen en vaak effectiever zijn, maar naar VN-organisaties die notoir duur en bureaucratisch zijn. Iets wat Ploumens eigen inspectiedienst, de IOB, in een recente doorlichting van het Nederlandse humanitaire beleid bevestigde.

Prima die bijdrage, maar het blijft paniekvoetbal. Waar is het leiderschap?

Nederland, grijp je kans als EU-voorzitter, in Londen en op volgende Syrië-conferenties, en kom met een echt plan. Geen aanvals- maar een toekomstplan. Dweil niet met een kraan die open staat – een kraan die bloed spuugt – maar probeer de kraan dicht te draaien. Zet diplomatiek alle zeilen bij om met Turkije, Libanon, Jordanië én Syrische instanties een politieke oplossing te vinden en zowel de slachting als de exodus te stoppen. Zorg niet enkel dat de miljarden voor noodhulp er komen, maar vooral dat lokale hulpverleners hun moedige werk kunnen doen. Zorg dat het niet bij noodhulp blijft maar dat mensen – hoe voorzichtig ook – nú al kunnen bouwen aan hun toekomst, in de regio, in Nederland of in een ander land. Neem een voorbeeld aan Nederlandse gemeenten, die, op een paar criminele schreeuwers na, zelf met slimme en hartverwarmende opvangmogelijkheden voor vluchtelingen op de proppen komen. En geef de overbelaste gemeenten in Syrische buurlanden, meer nog dan nationale overheden, de middelen om toestromende vluchtelingen te huisvesten, te onderwijzen, te voeden en in leven te houden. Want dáár gebeurt het, niet in de overheidsgebouwen.

Toon leiderschap, in het volle besef dat oorlog en geweld de voornaamste oorzaken zijn van oorlog en geweld, om met Aldous Huxley te spreken. Uit respect voor onze buren.