Teleurstelling in Istanbul

De regerende Gerechtigheids- en Ontwikkelingspartij (AKP) leek er erg zeker van: de Olympische Spelen zouden in 2020 eindelijk naar Turkije komen. Er hingen zelfs al posters in de stad om op dat heugelijke feit te wijzen. Premier Erdogan ging persoonlijk naar Buenos Aires om de overwinning binnen te halen.

Toch werd er een slag om de arm gehouden. Sterker, er werd vooraf al een verantwoordelijke aangewezen mocht het feest niet doorgaan. Tijdens een olieworstelwedstrijd (de nationale sport van Turkije) een paar weken geleden liet minister van Europese Zaken Egemen Bagis het publiek weten dat hij het de demonstranten in Istanbuls Gezipark zou verwijten wanneer de Olympische Spelen in 2020 aan Turkije voorbij zouden gaan.

Afgelopen zaterdag, de dag waarop het allemaal duidelijk zou worden, kon in Istanbuls oude stad niemand heen om de Olympische ambities van Turkije. Op grote schermen was de verkiezing door het IOC van het organiserende land in 2020 te volgen. Maar het mocht niet zo zijn, de Olympische Spelen gaan dat jaar naar Tokyo.

Doping Er zijn verschillende redenen denkbaar waarom Istanbul ernaast greep. Zo heeft Turkije een wat korte erelijst op sportgebied en stoken de laatste tijd vervelende dopingschandalen rond Turkse sporters de kop op. Niet alleen de olieworstelkampioen dit jaar, maar ook Turkse medaillewinnaars tijdens de laatste Olympische Spelen liepen tegen de lamp in verband met verboden middelen. Daarnaast werd de winnaar van de wielertoer van Turkije, voor het eerst een Turk, positief getest op doping. Zo word je niet snel populair bij IOC-leden. Geldt trouwens niet alleen voor Turkije, want dopingschandalen in Spanje zijn ook als reden genoemd waarom Madrid afviel.

Istanbul, waar het door de lange files op de wegen vele uren kan vergen om van de ene kant van de stad naar de andere te komen, is ook geen erg geschikte plek voor Olympische Spelen. Om maar te zwijgen van het feit dat Turkije nabij het onvoorspelbare Midden-Oosten ligt, waar het uitbreken van een oorlog nooit denkbeeldig is. De huidige situatie rond Syrië illustreert dat.

Een ander punt zijn de onverbrekelijk aan de Olympische Spelen verbonden Paralympics. Wie getracht heeft in een rolstoel door Istanbul te komen weet dat dit een onbegonnen zaak is. Niet alleen vanwege de steile heuvels, maar ook omdat de infrastructuur voor invaliden mateloos achterloopt vergeleken met andere landen. De laatste jaren wordt er weliswaar het een en ander ondernomen om de achterstand in te lopen, maar het is zeer de vraag of die klus tegen 2020 geklaard is.

Samenzwering De kans dat de Turkse regering deze minpunten zal erkennen is gering. Mogelijk doet men er het zwijgen toe, wat wel zo verstandig zou zijn. De bovengenoemde uitspraak van Egemen Bagis kan echter een indicatie zijn dat men de frustratie over de teleurstelling intern zal projecteren op factoren die met de bezetting van het Geziparkprotest al werden genoemd. Dat wil zeggen, toen deze protestactie in AKP-kringen gekoppeld werd aan een theorie over een samenzwering tegen de economische groei van Turkije.

Anders gezegd, nu men abrupt ontwaakt is uit de Olympische droom komt het er voor de AKP mogelijk op neer dat buitenlandse machten, via invloed op het IOC, de glorieuze opkomst van Turkije een hak hebben gezet. Het zou me niet verbazen. Wie weet was het evenals met het Gezipark wel weer de onduidelijke ‘rentelobby’ die er voor zorgde dat Turkije de Olympische Spelen voorlopig kan vergeten…

Mensenrechten Aan de andere kant zijn er redenen denkbaar waarom de AKP niet in een rouwstemming hoeft te geraken omdat Turkije de Olympische Spelen aan zich voorbij ziet gaan. Mensenrechten zijn over het algemeen geen issue bij de keuze van een land dat de spelen mag organiseren. Anders had China die eer in 2008 niet gekregen. Maar de mensenrechten in China kwamen destijds wel nadrukkelijk onder het vergrootglas van de internationale media te liggen. Goed mogelijk dat Turkije een zelfde lot was beschoren wanneer het de Spelen had gekregen.

Het valt niet te voorzien of de AKP in 2020 nog aan de macht zal zijn. Evenmin valt veel te zeggen over de mensenrechtensituatie tegen die tijd in Turkije. Maar als de omstandigheden zich niet rigoureus wijzigen, had de AKP over zeven jaar kunnen rekenen op extra aandacht voor misstanden in Turkije, onder haar verantwoordelijkheid. Zoals voor vervolgde journalisten, showprocessen tegen politieke tegenstanders en politiegeweld tegen vreedzame demonstranten. Weinig kans dat de AKP zich daar op verheugde. Kortom, teleurstelling was er zeker in Buenos Aires bij de Turkse delegatie, maar ieder nadeel heeft uiteraard zijn voordeel.

PS: De laatste jaren heb ik veel geschreven, met name over Turkije. Het kunstenaarsbloed kruipt echter waar het niet gaan kan en tussen de bedrijven door werkte ik aan een nieuwe serie fotowerk. Een tijdje zonder daar veel mee te doen, maar dit jaar exposeer ik weer. In het voorjaar was mijn werk al te zien in Istanbul, maar binnenkort ook in Amsterdam. De locatie is de Suzanne Biederberg Gallery (1e Egelantierdwarsstraat 1), de opening op zaterdag 14/9, 16.00. Uiteraard een uitstekende gelegenheid om te praten over Turkije en het Midden-Oosten.

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen, 2012).   Volg Peter Edel ook op Twitter.