Terugblik op de toekomst

De Amerikaanse schrijfster en Nobelprijswinnaar Pearl Buck (1892-1973) sprak ooit over het feit dat ‘orde de vorm is, waar schoonheid op berust’. Hiermee bedoelt ze waarschijnlijk dat wanneer we spreken van ‘orde’, dit betrekking heeft op het verkrijgen van organisatie, structuur en opgeruimdheid. Termen die veel mensen willen nastreven in het vormgeven van hun eigen leven en die tevens het tegenovergestelde zijn van het begrip ‘chaos’. Toch wil ‘chaos’ daarentegen niet altijd zeggen dat er geen sprake is van ‘orde’. Er zijn namelijk legio voorbeelden te benoemen van mensen die alles feilloos weten te vinden in een organisatie waarvan een ander zou zeggen dat dit totale chaos is. Het begrip is dan ook niet eenduidig maar meer gebaseerd op een persoonlijke beleving, waarbij een voorkeur voor het een of het ander overheerst.

Dat ieders leven wordt bepaald door de behoefte aan een bepaalde mate van orde en structuur is een feit. Het ritme van een dag zorgt bijvoorbeeld al voor een fundamentele gang van zaken waar niemand onderuit komt, denk hierbij bijvoorbeeld aan eten, drinken en slapen. De eerste twee elementen worden meestal tegelijkertijd in twee of drie fasen verdeeld over de beschikbare vierentwintig uur die een dag te bieden heeft. Het laatste element wordt in grote lijnen hoofdzakelijk uitgevoerd tijdens de nachtelijke uren. Zelfs de grootste, zelfbenoemde chaoot zal hier niet onderuit kunnen komen. De invulling van de beschikbare resttijd van zo’n etmaal verloopt vervolgens via ieders persoonlijke aanpak. Al dan niet voorzien van enige verplichting, zoals school en/of werk.

Het maken van een to do-lijst zorgt hierbij vaak voor een overzichtelijke inzage van zaken die je binnen een vooraf bepaalde periode wilt hebben doorgestreept of afgevinkt. Hele volksstammen zweren bij zo’n persoonlijke lijst van aanpak. Talloze magazines en (hulp)boeken worden volgeschreven over dit thema om de mens, naast het mediteren, yoga’en en ‘zennen’, enigszins tot rust te brengen in hectische tijden. Zo’n ‘nog-te-doen-lijstje’ maken werkt daarnaast tweeledig. Het is enerzijds bekend dat elke streep of elk vinkje een kortdurend dopamineshot geeft, waardoor je vanzelf gemotiveerder bent om de volgende taak uit te voeren en ook te mogen wegstrepen. Zodoende heb je je beloning zelf in de hand. En anderzijds werkt het stressverlagend wanneer je alle dingen die je nog wilt of moet doen planmatig en concreet rangschikt op papier. Het geeft rust en maakt je hoofd leeg. Iets vergeten is er niet meer bij, want: to do-lijst!

Maar dan is opeens onvermijdelijk het einde van het jaar in zicht. Naast de hype rondom het maken van de to do-lijst, ontstaat er in december nog een ander fenomeen. Namelijk het invullen en maken van eindejaarslijstjes en overzichten. In wat voor vorm dan ook. Er moeten speciale to do-lijsten worden aangemaakt om het invullen van de diverse jaar- en eindlijsten te kunnen reguleren. Onze zucht naar orde en structuur raakt in de laatste dagen van een jaar dan ook zwaar in disbalans. Een terugblik of evaluatie lijkt noodzakelijk en urgent te zijn. Het volk wordt nerveus en zoekt orde in de chaos van het afgelopen jaar. Want, wat was nu eigenlijk het grootste (wereld)nieuws van het afgelopen jaar? Wat was het kleinste (wereld)nieuws? Wie had(den) de grootste invloed dit jaar, op welk gebied dan ook? En, niet te vergeten, wat kwam er met terugwerkende kracht uit van ieders persoonlijke lijstje met goede voornemens en doelen? Blijkbaar hoort het erbij. We willen kunnen overzien. Macht, orde en controle houden. Naar eer en geweten rangschikken en afsluiten om vervolgens op 1 januari met een schone lei een nieuw jaar te voorzien van nieuwe doelen, taken én to do-lijstjes. Het hoort bij ons. Het is net als alle feesten in december een traditie geworden. Wat mij nu nog rest is het maken van een persoonlijke lijst met to do(elen) voor 2019. Om, net als iedereen, aan het eind van het volgend jaar de traditie voort te zetten en te kunnen terugblikken op alles wat nu nog toekomst is.