Tienduizend banen voor Noord-Nederland

In de drie noordelijke provincies hakken de gevolgen van het rechtse bezuinigingsbeleid er extra hard in. De Partij van de Arbeid lanceert een alternatief plan (pdf) voor de economie van Noord-Nederland. We maken jaarlijks 80 miljoen euro vrij om te versterken waar het Noorden sterk in is en waar volgens ons kansen liggen: in energie, in watertechnologie en in toerisme. Het moet en het kan eerlijker, met 10.000 eerlijke banen voor Noord-Nederland.

Bij de aftrap van onze noordelijke campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen zaterdagmiddag heb ik met de drie betrokken lijsttrekkers Hans Konst (Friesland), William Moorlag (Groningen) en Eddy Veenstra (Drenthe) een convenant daartoe gesloten. Klik op ‘lees verder’ voor een uitgebreide toelichting en financiële onderbouwing. Lees ook mijn speech bij de campagneaftrap.

Werk voor iedereen. Met dat streven is de Partij van de Arbeid groot geworden. Omdat werk een bron van inkomen is en zelfstandigheid verschaft. Maar ook omdat werk veel meer is dan een loonstrook. Een baan betekent collega’s, trots en eigenwaarde. Voor degenen die echt geen betaald kunnen werken, zoeken we dan ook naar alternatieve mogelijkheden. Want geen werk is geen pretje.

Wat ons betreft helpt de politiek bij het creëren van banen en stimuleert ze innovatie en ondernemerschap. De politiek kan helpen bij het creëren van banen: het zijn de bedrijven die échte werkgelegenheid scheppen. Dit stimulerende en innovatieve arbeidsmarktbeleid hoeven we van het huidige kabinet niet te verwachten. Het beleid voor de arbeidsmarkt van Rutte, Wilders en Verhagen is samen te vatten in één woord: bezuinigen.

Belangrijke sectoren die in deze economisch moeilijk tijd wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken, zoals de bouw, worden niet geholpen. Innovatie en onderzoeksgelden worden geschrapt, investeringen in duurzaamheid vinden niet langer doorgang. Het kabinet-Rutte doet ook niets aan de werkloosheid onder jongeren of ouderen. De geplande bezuinigingen zijn desastreus en brengen mensen in de armoede. Dat is onfatsoenlijk en onacceptabel. Bovenal is het oerstom: met dit kabinet komen er 100.000 mensen onnodig aan de kant te staan en wordt onze economie zwakker in plaats van sterker.

In de noordelijke drie provincies hakken de gevolgen van het rechtse bezuinigingsbeleid er extra hard in. Ondernemers zijn terughoudender over het economisch herstel en de bouw en de groothandel worden zwaar getroffen door omzetdaling. De werkloosheid in Noord-Nederland ligt nog steeds hoger dan het landelijk gemiddelde, al is door stevig regionaal in te grijpen de afgelopen vijftien jaar dit verschil kleiner is geworden. Het huidige kabinet dreigt nu echter met vergaande maatregelen deze effecten snel om zeep te helpen. Regiogelden worden feitelijk afgeschaft en een deel van het verlies aan banen in de bouw en industrie komt niet meer terug. Het tekort aan banen voor lager opgeleiden wordt hierdoor groter.

Ook in de zorg, het welzijn, het onderwijs en gemeenten en provincies gaan banen verloren door de ongekende bezuinigingen. Een daling van werkgelegenheid die onevenredig hard neerkomt in Noord-Nederland vanwege de verdergaande centralisatie. Hierdoor dreigen diensten als de rechtbank, de Kamer van Koophandel, het UWV en de politie dreigen te verdwijnen.

Daarnaast heeft het kabinet ook nog eens 25 miljoen euro ‘geleend’ van het Waddenfonds. Geld dat bestemd was voor de ecologische en economische ontwikkeling van het gebied rond de Waddenzee.

Dat moet niet alleen eerlijker, dat kan ook eerlijker. De PvdA zet daar een ander Nederland tegenover. Een land waar we banen scheppen in plaats van schrappen. Een Nederland waarin we niet alleen investeren in de Randstad door middelen vanuit de regio weg te sluizen maar juist ook investeren in een sterke regionale economie. De Partij van de Arbeid lanceert daarom een alternatief plan voor de economie van Noord-Nederland. We maken jaarlijks 80 miljoen euro vrij om te versterken waar Noord-Nederland sterk in is en waar volgens ons kansen liggen: in energie, in watertechnologie en in toerisme.

Drie pijlers voor drie provincies. Deze verplichting gaan we aan voor een periode van vijf jaar. We investeren hiervoor in deze periode 400 miljoen euro. Dat geld halen we niet zomaar ergens vandaan, maar maken we vrij door de renteaftrek te beperken voor bedrijven die winstgevende ondernemingen hebben opgekocht en daarnaast ook nog eens de rente op die overnamesom mogen aftrekken. In plaats van een fiscale miljoenensubsidie aan vluchtige opkoopbedrijven (private equity fondsen) die goochelen met grote schulden, trekken wij dat geld uit voor de echte economie, om echte banen te creëren. Van deze maatregel was naast de PvdA ook het CDA in het vorige kabinet altijd voorstander van. Omdat wij willen dat we sterker uit de crisis komen en omdat we de veroorzakers daar aan bij mogen dragen en niet alleen gewone gezinnen. Die sociale investering draagt bij aan werkgelegenheid en groei voor Noord Nederland. Ons doel: 10.000 extra banen voor Noord Nederland. 1. Energy valley: de motor achter de economie van Noord Nederland Schone energie heeft de toekomst. In tegenstelling tot dit kabinet wil de PvdA zo snel mogelijk overschakelen naar een duurzame energievoorziening. In de tussentijd moet de inzet zijn om energie te besparen en om zo schoon mogelijk te produceren. Investeren kost in eerste instantie geld maar levert uiteindelijk besparing op voor zowel milieu als portemonnee. Bovendien levert het duizenden banen op.

In het Noorden liggen unieke kansen. Zoals bij de productie, distributie en opslag van gas. Dat behoort tot de economische kerntaken van het noorden en is goed voor duizenden banen. Maar het kan schoner door groen gas uit Drenthe, Friesland en Groningen bij te mengen. Groen gas wordt momenteel mondjesmaat geproduceerd en omgezet in elektriciteit door gebruik van generatoren. Dit groene gas kan veel beter toegevoegd worden aan het gewone gasnetwerk. Dit is goed voor het milieu en goed voor de portemonnee. En het is ook goed voor de werkgelegenheid, want de daarvoor benodigde biovergistingsinstallaties en de infrastructuur moet nog aangelegd worden. De PvdA wil dat producenten van groen gas te allen tijde hun gas kunnen leveren aan het gasnet. Dat levert een extra stimulans op voor de productie.

Maar er kan meer. In Delfzijl staat de grootste fabriek voor tweede generatie biobrandstoffen. Dat is biobenzine waarvoor geen oerbossen zijn gekapt of voedsel is ingezet. Uitbreiding van de productie is mogelijk als we de bijmenging van biobenzine in de gewone benzine sneller opvoeren. Dat levert honderden banen op.

De ontwikkeling van offshore windenergie kan het Noorden vele honderden miljoenen aan investeringen en duizenden banen opleveren. Nu al worden twee offshore windmolenparken gepland op de Noordzee boven de Wadden. Helaas is de ontwikkeling van offshore windenergie onder het nieuwe kabinet stilgevallen. De PvdA neemt initiatieven om die beslissing terug te draaien en zo de economie van het Noorden weer een impuls te geven.

Een oplossing om kolencentrales schoner te laten worden is ze te verplichting om biomassa bij te stoken. Dat is veel verstandiger, schoner en goedkoper dan CO2-opslag. In het Noorden zijn grote mogelijkheden voor het geschikt maken van hout en andere biomassa voor het bijstoken in kolencentrales (‘torrefactie’ van biomassa). De PvdA wil met een initiatiefwet de grote elektriciteitscentrales dwingen een groot deel van hun productie (minimaal 40 procent in 2020) op biomassa te doen.

Dit zijn enkele voorbeelden van de kansen die het Noorden heeft om met een energieprogramma economische groei, innovatie en duizenden banen gecreëerd kunnen worden. De PvdA wil die kansen grijpen.

Kosten: 250 miljoen euro in vijf jaar (50 miljoen per jaar) in de vorm van co-financiering, garantiestellingen of laagrentende leningen. Banen: 9.000 manjaren op korte termijn en 9.000 structurele banen op lange termijn.

2. Water: bron van leven, motor achter innovatie

Water is niet alleen een bron van leven, het is ook een bron van innovatie. Het Leeuwardense bedrijf Rainmaker kan bijvoorbeeld al speciale soorten windmolens leveren, waarmee zout uit water gehaald kan worden. En via Blue Energy, gepatenteerd door het bedrijf Redstack uit Sneek, kan uit water energie worden opgewekt. De grootste zoet-zout-waterscheiding van Europa ligt om de hoek: de Afsluitdijk. Daar kun je met Blue Energy de hoeveelheid stroom van een grote kolencentrales opwekken. Helemaal schoon.

Wetenschap en bedrijfsleven kunnen elkaar nog veel meer versterken als er geld beschikbaar blijft voor onderzoek en innovatie. Dé motor achter onze economie en een van de vele posten waar op onverstandige wijze het mes in wordt gezet. Om een veerkrachtige regionale economie op poten te zetten willen we de motor achter innovatie niet tot stilstand brengen maar harder laten draaien. De PvdA wil daarom dat er de komende vijf jaar 40 miljoen euro geïnvesteerd wordt in het innovatieprogramma van het Technologisch Topinstituut Watertechnologie. Concreet is daarvoor 20 miljoen euro nodig de komende vijf jaar om de pilot en demonstratiecentrale te bouwen die Blue Energy opwekt op de Afsluitdijk. De onderzoeksvragen van het bedrijfsleven worden gekoppeld aan de wetenschappelijke expertise van Nederlandse kennisinstellingen.

Kosten: 40 miljoen euro in vijf jaar (8 miljoen euro per jaar) Banen: 100-200

3. Toerisme: fijn oud worden in Noord-Nederland

Vergrijzing wordt vaak gezien als een bedreiging en wordt geassocieerd met krimpende dorpen en steden, dalende beroepsbevolking en stijgende zorgkosten. Maar een ouder wordende bevolking biedt ook kansen, zeker voor Noord-Nederland. Wie de drukte van de Randstad zo af en toe wil ontvluchten vindt een zee aan rust en ruimte in het Noorden.

Uitgerekend voor ouderen heeft het Noorden van Nederland ook ontzettend veel te bieden, zoals het Waddengebied, bossen en heide en steden met een rijke historie en uitstekende horeca. Om die positie verder te kunnen uitbouwen zijn verdere investeringen in duurzaam toerisme van groot belang. Ook moet de toekomst van het Noorderdierenpark in Drenthe te Emmen verzekerd worden en is de tijd klaar voor een nieuw Thialf-stadion zodat de grote schaatswedstrijden gereden kunnen worden daar waar ze thuishoren: in Fryslân.

We moeten investeren in toerisme dus. Want dat is niet alleen goed voor de toeristenindustrie zelf, maar ook voor de werkgelegenheid in de bouw en voor de middenstand. De (permanente) vestiging van mensen zorgt er daarnaast ook voor dat voorzieningen die anders wellicht zouden verdwijnen blijven bestaan. Iedereen heeft baat bij goed openbaar vervoer, voldoende winkelaanbod en nabije zorg.

Kosten: 110 miljoen euro in vijf jaar (22 miljoen per jaar) Banen: 1.000

10.000 banen voor Noord Nederland: samen kunnen we het Onze ambitie van een sterke regionale economie slaagt als de politiek, het bedrijfsleven en het onderwijs de handen ineen slaan. De politiek in Den Haag dient zich te verbinden aan financiële continuïteit: vijf jaar lang 80 miljoen euro investeren. Opbrengsten die gerealiseerd kunnen worden door het geld daar vandaan te halen waar het niet gemist wordt, door de belastingtechnische trucs van sprinkhaanfondsen aan banden te leggen. Dit geld zetten we in waar het nodig is, ten bate van gewone gezinnen. Daarmee bouw je aan een sterkere regio met méér in plaats van mínder werkgelegenheid.

De provinciale politiek zet zich in voor samenwerking in plaats van onderlinge concurrentie en voor de verplichting tot sociale werkgelegenheid: de PvdA wil dat bij aanbestedingen van de overheid (rijk en gemeenten) sociaal wordt aanbesteed. De werkgelegenheid moet via de aanbestedingen daar waar mogelijk in de regio gerealiseerd worden en 5 procent van de aannamesom wordt ingezet om langdurig werkzoekenden en/of arbeidsgehandicapten uit de regio aan het werk te helpen.

Het bedrijfsleven en het onderwijs zetten zich niet alleen in voor mooie opdrachten maar juist ook voor die verplichting. Want het moet en het kan eerlijker, met 10.000 eerlijke banen voor Noord Nederland.

Dit artikel is eerder verschenen op de website van de Partij van de Arbeid