Trump en de EU over Catalonië, een vergelijking

Donald Trump, held van zovelen in ons land die overal links en het cultuurmarxisme de boel zien ondermijnen, heeft zich verleden week al uitgesproken over de Catalaanse kwestie. Dat deed hij op het Witte Huis, waar hij premier Rajoy voor een gesprek ontving. Hij hoopte op een verenigd en krachtig Spanje, zei de president. Afscheiding van Catalonië zou een dwaasheid zijn. Dat is geen wonder. In zijn eigen land mogen afzonderlijke staten zich ook niet afscheiden. States check in, they never check out.

In de eerste helft van de negentiende eeuw werd dat beginsel door een aantal staten en een gedeelte van de politiek betwist. Die waren niet toevallig ook voorstanders van de slavernij. Zij meenden dat het afzonderlijke staten vrij stond om de Unie te verlaten, bijvoorbeeld als slavernij door een amandement van de grondwet in de hele USA verboden zou worden.

Toen president Lincoln in 1859 de verkiezingen won, concludeerden de politici van de zuidelijke staten dat zo’n ontwikkeling niet meer te stuiten viel. Daarom scheidden zij zich preventief af. Tot op de huidige dag beweren zuiderlingen dat de Amerikaanse burgeroorlog helemaal niet om de slavernij ging maar om dit zogenaamd democratische recht om de USA als staat de rug toe te keren.

Lincoln, jurist en advocaat van stiel, hamerde juist op de ondeelbaarheid van het Amerikaanse federalisme. Hij liet de zuidelijke staten niet vertrekken maar bond de strijd aan.

Daarom zal de Amerikaanse federale overheid net als die van Spanje hard optreden als bijvoorbeeld Californië een referendum over de onafhankelijkheid zou uitschrijven. En daarom staat Trump vierkant achter Rajoy.

Inmiddels is er ook een reactie gekomen vanuit de Europese Unie, of liever gezegd twee, want zowel Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie als Donald Tusk, de president van de Europese Raad (van regeringsleiders) hebben van zich laten horen. Ze zijn met de handen gebonden want ze moeten opereren binnen de grenzen van de Europese verdragen.. De beide heren konden niet veel meer doen dan hun bezorgdheid uiten over de ontwikkelingen binnen een lidstaat. De Europese Unie is een confederatie van vrijwillig samenwerkende staten, die slechts zeer beperkte gedeelten van hun soevereiniteit hebben overgedragen. Dat is een van de redenen waarom zij in tegenstelling tot bijvoorbeeld Californië of Texas wel kunnen uittreden, zoals het Verenigd Koninkrijk heeft laten zien.

Het enige wat Juncker en Tusk binnen de grenzen van de Europese verdragen konden doen was tegenover premier Rajoy hun zorg uitspreken over het gebruikte geweld. Zij drongen er wel bij hem op aan om door middel van onderhandelingen een oplossing te vinden voor deze interne crisis. Verder gaat hun mandaat niet.  Zij mogen bijvoorbeeld absoluut geen bemiddelende rol spelen als een partij in een intern conflict binnen een lidstaat daarom vraagt. Dat is gewoon een brug te ver. Dan gaan zij hun boekje te buiten. Tot meer dan dit minimale veegje uit de pan waren zij niet in staat.

Natuurlijk zou de Europese Raad met al die regeringleiders misschien wat verder kunnen gaan hoewel Rajoy – die ook zitting heeft – daar met enig recht zou kunnen betogen dat die helemaal niet over de Catalaanse kwestie gaat maar alleen over de Europese gezamenlijkheid en de standpunten ten opzichte van landen of blokken buiten de EU.

Over de Europese Commissie  kun je een vergelijkbaar verhaal houden. En de kritische geluiden ten opzichte van Polen of Hongarije dan? Daar proberen regeringsleiders de rechten aan te tasten die volgens de Europese verdragen voor alle burgers gelden. In Spanje heeft de regering dat niet gedaan. Die probeerde een verkiezing te voorkomen die door het opperste gerechtshof onwettig was verklaard. Waarom? In Spanje mogen afzonderlijke deelstaten geen referenda uitschrijven die de hele natie aangaan, zoals over afscheiding. Ook in Nederland zou het onwettig zijn als Drenthe een volksraadpleging hield over de onafhankelijkheid.

De Spaanse regering deed het met politiegeweld dat alle perken te buiten ging. Darth Vader uitrustingen, schreef de New York Times. Dit zorgde ervoor dat de Catalanen en hun regering als morele overwinnaar naar buiten konden treden maar formeel is de Spaanse regering binnen haar bevoegdheden gebleven.

Het zou verstandig zijn als Madrid een groot excessenonderzoek instelde maar dit verstand heerst niet in de Spaanse hoofdstad en daar kun je als EU-functionaris alleen maar handenwringend naar kijken, voor zover dat lukt met die gebonden handen. Een man als Viktor Orbàn, de premier van Hongarije is trouwens evenmin door Brussel een strobreed in de weg gelegd bij de uitvoering van zijn strapatsen.

Tijdens een crisis als de Catalaanse blijkt de onvolkomenheid van de Europese Unie. Er is geen enkele gekozen persoon die namens allen uitspraken kan doen op de manier van Trump. Het wordt tijd dat er in de top van de EU een hervorming plaats vindt in de richting van een waarachtig federalism. De Franse president Macron heeft de weg daarheen gewezen maar iets zegt mij dat de velen die nu luidkeels roepen om ingrijpen van de EU, hem daarin niet zullen volgen.

Naschrift : woensdag staat de Catalaanse kwestie wel degelijk op de agenda van het Europese Parlement. Daar hebben de christendemocratische, de sociaaldemocratische, de conservatieve en de liberale fracties voor gezorgd. Titel: de grondwet, de rechtsstaat en de fundamentele rechten in Spanje in het licht van de gebeurtenissen in Catalonië,