Twee wolven en een schaap

Bijna 2 jaar rechts beleid waar het verwezenlijken van typisch rechtse standpunten prevaleert boven het algemeen belang. Het is de tiranniek van de kleinst mogelijke meerderheid waar Stuart Mill al voor waarschuwde. Niet alleen kunnen minderheden zo in de verdrukking komen, ook de meerderheid zelf kan hier het slachtoffer van worden. Het overleg in het Catshuis in totale stilte biedt weinig hoop dat er gestreefd wordt naar het dienen van het algemeen belang.

De huidige politieke constellatie laat zien dat de Nederlandse democratie nog altijd niet volwassen is. Decennialang volgde de kiezer trouw de aanwijzingen vanuit de zuilen, wat een heel magere vorm van democratie is. Sinds deze zuilen zijn weggevallen weet zowel de kiezer als de politiek niet om te gaan met de nieuwe situatie. Waar enerzijds wordt geroepen om meer invloed van de kiezer [directe democratie door velen] gebeurt momenteel juist het omgekeerde. Van Plato tot Churchill hadden hun bedenkingen bij de democratie en hun waarschuwingen blijken niet geheel onterecht als je naar het handelen van het huidige kabinet kijkt.

In onze representatieve democratie en de ingeslepen partijdiscipline ontstaat de mogelijkheid dat enkelen bepalend zijn als het gaat om het beleid van de regering. Ook al is in de wet geborgd dat een Kamerlid zonder last mag stemmen, is hier in bijna alle gevallen geen sprake van. Het uitgezette fractiebeleid is bepalend en wordt door enkelen vastgelegd. De affaire ‘Weigerambtenaren’ spreekt hier boekdelen, waar Kamerlid Hennis een haar volledig onwelgevallig fractiestandpunt moest accepteren.

De onvolwassenheid wordt ook duidelijk als men kijkt hoe dit kabinet omgaat met decentrale overheden. Bij velen, en zo gedraag het kabinet zich ook, heerst de opvatting dat de Overheid volledig hiërarchisch gestructureerd is. De verdeling is echter op basis van bevoegd gezag. Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Het is dus niet zo dat een decentrale overheid per definitie de aanwijzingen van het Rijk moet volgen. Dat wordt bepaald door waar het gezag is neergelegd. Toch gedraagt dit kabinet zich niet volgens dit principe en meent zij dat ze in alle gevallen de decentrale overheid haar wil mag opleggen.

De grootste bedreiging van beleid bij de kleinst mogelijke meerderheid is dat de [mensen]rechten van de minderheid in gevaar wordt gebracht. Terwijl gelijkheid juist een belangrijk element is binnen onze rechtstaat. Dat leidt altijd tot spanningen door de tegengestelde belangen. Het vereist een regering dat op dat punt verlicht is en niet eenzijdig haar eigen agenda of dat van haar coalitiegenoten doordrukt. Voor de meerderheid een tijdelijke comfortabele situatie, maar uiteindelijk holt het de legitimiteit van de democratie uit en wordt ook de meerderheid onderworpen aan de dictatuur van enkelen. Het verhogen van de griffierechten waardoor de toegankelijkheid van de rechtstaat wordt beperkt, raakt net zo goed een groot deel van het huidige rechtse electoraat. Er was een SGP senator nodig om hier een terecht stokje voor te steken, maar dit werd hem door velen niet in dank afgenomen.

De belofte van dit kabinet was dat Nederland aan de Nederlanders zou worden teruggegeven. De Nederlander heeft echter weinig tot geen invloed op het beleid. Democratie van velen vereist openheid, transparantie en debat. Op dit moment hebben twee wolven en een schaap zich echter teruggetrokken in het Catshuis en voeren in het diepste geheim overleg over de toekomst van Nederland en bepalen momenteel wie op het menu staat. Er wordt druk geknabbeld aan de legitimiteit en aan het vertrouwen van de Nederlander in onze democratie.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Hans Groen