Uitgangspunten voor triage zijn geen zaak voor artsen maar voor politici

Opnieuw stijgt het aantal opnames. De ziekenhuizen komen steeds dichter bij hun grenzen ondanks het feit dat voorrang bij vaccineren ziekmeldingen onder het personeel zullen beperken. Het zwarte scenario komt eraan. Dat is door het uitstellen van niet op corona gericht medisch handelen eigenlijk al een beetje begonnen.

Er worden steeds urgentere ingrepen op de lange baan geschoven. Straks is de toestroom van coronapatiënten naar ziekenhuizen zo groot, dat op niet medische gronden over toelating moet worden beschikt. Dan bepalen artsen of je een overlevingskans krijgt of niet. Je komt dus niet op een wachtlijst, nee het is erop of er onder. “Triage” heet dat.

Wat zullen de criteria zijn? Leeftijd? Belang voor anderen in de samenleving? Krijgen beoefenaren van cruciale beroepen voorrang? Spelen huidskleur en etnische afstamming een rol? Men zou zich kunnen voorstellen dat de samenstelling van het patiëntenbestand in de hospitalen een afspiegeling hoort te zijn van de bevolking als geheel. Anders ligt discriminatie op de loer. Zal anders gender een rol spelen?

Men mag dit allemaal idioot vinden maar toch kom je onder zulke criteria niet uit als je straks van de drie medisch kansrijke patiënten er maar twee op kunt nemen, of één. Loten is misschien de gemakkelijkste manier om te ontlopen aan dilemma’s die Diederik Gommers zeker “afschuwelijk” zou noemen.

Het gaat immers om het verzinnen van niet-medische criteria, die toch het verschil maken tussen leven en dood. Het minste waar de geschrokken bevolking aanspraak op mag maken, is transparantie. Elk doodvonnis dient op grond van duidelijke regels en procedures in alle openbaarheid te worden geveld. Met motivatie. Je hebt er recht op te weten op welke gronden je verdere levenskansen worden ontzegd. Je familie, je gelieven en je vrienden net zo goed.

Over het zwarte scenario wordt tot nog toe lichtvaardig gespeculeerd. Belanghebbenden dreigen er mee om eisen te stellen. Zo kwamen Gommers en Kuipers aan de voorrang bij het vaccineren voor hun eigen personeel. De overheid gebruikt de schaduw van het zwarte scenario op haar beurt om de bevolking angst aan te jagen: dát gebeurt er als jullie je niet als de wiedeweerga aan de regels gaat houden. Voor het overige blijft vaag hoe het er over een paar weken in de praktijk uit zal zien. Dat is toch wel apart als je nagaat hoe euthanasie aan alle kanten met waarborgen, externe bemoeienis, bureaucratie en risico’s voor de uitvoerders is omgeven, ook als stervenden ondraaglijk lijden en er zelf om smeken.

Het is de vraag of artsen wel de juiste personen zijn om de regels van dit spel op leven en dood vast te stellen. De praktijk rond euthanasie laat zien dat zij heldere regels nodig hebben om de selectie aan de poort te maken. En dat anderen die moeten aanreiken. Het is een verantwoordelijkheid van de politiek. Regering en Kamers zullen hun uiterste best doen eraan te ontkomen want heldenmoed is niet hun voornaamste eigenschap maar ze zijn er wel voor aangesteld.

Niet medische richtlijnen voor triage dienen aan de Kamers te worden voorgelegd waarna debatten en moties volgen. Zo wordt het probleem bij de verantwoordelijken gelegd. Zo wordt maximale transparantie bereikt. Die is noodzakelijk voor acceptatie als de nood aan de man komt. Anders zal men snel denken dat in het ziekenhuis vriendjespolitiek, geld en willekeur je kansen bepalen. Dat zal zeker leiden tot conflict en geweld. Daarom moeten regering en parlement hun verantwoordelijkheid nemen.

Er is nog een argument extra: zo vlak voor de stembusgang van maart hebben de kiezers er meer dan ooit recht op te weten welke criteria de kandidaten gebruiken in zaken van leven en dood. En op grond van welke levensbeschouwelijke uitgangspunten. Het is nu geen tijd voor lafheid en wegduiken. Het is het uur van de waarheid.