Uptalk en vrouwelijke onzekerheid

Uptalk. Ooit van gehoord? Ik weet niet eens hoe je het met een Nederlands woord zou moeten vertalen, maar het is wel te beschrijven. Het is de vragende toon laten horen terwijl je toch geen vraag stelt. De toon gaat namelijk normaal gesproken alleen bij een vraag aan het einde van de zin namelijk omhoog. Vandaar ook ‘uptalk’.

In de VS wordt het geassocieerd met de flemende manier van spreken uit de omgeving van Los Angeles. Die maken van elke statement een vraag. Omdat zulke meisjes ook vaak in films en tv-series voorkomen heeft die manier van spreken zich over de gehele wereld waar die series gretig bekeken worden verspreid. De ‘du-uh generatie’ zal ik maar zeggen.

Tot zover het fenomeen, maar nu het interessante. Er wordt ook onderzoek naar gedaan. Thomas Linneman, een Amerikaanse socioloog, legt uit dat hij de research deed uit ergernis. Hij zat avond aan avond bij de televisie om 100 afleveringen van de spelshow Jeopardy te bekijken. Een in de VS erg populaire quizshow die in Vlaanderen op de buis verscheen als het Waagstuk en in Nederland als Dayzer’s Donderdag.

In deze quiz krijgen de kandidaten het antwoord en moeten ze zelf de bijbehorende vraag zien te stellen. De jury is redelijk streng. De speler moet in zijn antwoord (dat eigenlijk de vraag is) rekening houden met zijn woordkeuze. Alles moest juist zijn. Het was dan ook verstandig om het antwoord zo kort mogelijk te houden om fouten te vermijden. Voorbeeld: Het antwoord is ‘website voor meningen, discussie en delen informatie van de VARA’. Dan zou je punten scoren met het geven van de volgende vraag als antwoord: ‘Wat is joop.nl?’

Vrouwen gebruikten in het onderzoek naar Jeopardy anderhalf keer vaker ‘uptalk’ dan mannen. Bij antwoorden die fout bleken gebruikte 76 procent van de vrouwelijke deelnemers uptalk. Een teken dus van onzekerheid? Misschien toch niet. Want weliswaar gebruikten mannen die een voorsprong van 10.000 dollar in het spel hadden minder vaak uptalk dan mannen die 10.000 dollar achterstonden en als ze bij door een fout antwoord van een andere man de gelegenheid kregen het juiste antwoord te geven was er ook minder vaak uptalk te horen, maar als ze vrouwen corrigeerden gebruikten ze het juist vaker.

Voor Linneman zijn de uitkomsten van zijn onderzoek duidelijk. Uptalk is voor vrouwen een manier om te compenseren voor hun succes (onzeker lijken en per ongeluk het goede antwoord geven: het onschuldige meisje), terwijl mannen in de omgeving van mannen niet onzeker willen overkomen, maar in omgang met vrouwen de indruk van een echte gentleman willen maken. Zelf vind ik dat een heerlijke verklaring, maar ik besef dat Linneman niet echt een onderzoek deed waaruit je dat soort conclusies mag trekken. Het is alleen maar een televisiequiz en niet de manier waarop mensen in het echte leven praten, welke achtergrond ze hebben en in welke omstandigheden de stem aan het einde van een zin omhoog gaat.

Meer onderzoek dus? Nou ja, dit onderzoek deed Linneman al voor de lol in zijn leunstoel thuis, maar er nog meer energie aan besteden? Er blijken echter allerlei deskundigen bezig met onderzoek naar waar uptalk vandaan komt en wanneer het voor het eerst werd gebruikt. De menselijke nieuwsgierigheid is natuurlijk de bron van de wetenschap en niets of niemand kan dat belemmeren.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezonde Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht