Van Duitsen bloed

Van Haersma Buma moeten je kinderen het Wilhelmus zingen. Nu heb ik in 2012 het nationalisme al eens omschreven als “niets anders dan goedkoop sentiment voor de massa, opgeklopt door politici zodra het hen goed uitkomt dat u het rood-wit-blauw weer uit de kast haalt.” Het gaat me nu even om iets anders. Buma zegt tussen neus en lippen door in het fragment uit Nieuwsuur dat het in de DDR verboden was om de tekst van het volkslied te kennen.

En dat is niet zo. Dat kun je natuurlijk op je tien vingers natellen, want waar dient een volkslied voor als de tekst ervan een staatsgeheim is – maar ik heb het toch even opgezocht. De voormalige Duitse Democratische Republiek kreeg in 1949 een volkslied, het Auferstanden aus Ruinen. Vanzelfsprekend liet het regime het lied overal klinken: regels uit het lied werden ijverig aangehaald in officiële toespraken en op scholen werd het lied ingestudeerd en gezongen.

Maar begin jaren zeventig kwam daar volgens bezoekers van een aantal fora van oud-DDR-burgers verandering in. Het Auferstanden werd alleen nog instrumentaal gespeeld. Dat had vermoedelijk te maken met de tekstregel Deutschland einig Vaterland – volgens het regime was die regel uit de tijd omdat de twee Duitslanden te ver uit elkaar waren gegroeid om nog herenigd te worden. Maar waarschijnlijk had het meer te maken met de Ostpolitik van West-Duitsland die in diezelfde periode vorm kreeg, en die min of meer Westduitse erkenning van de DDR inhield. En erkenning was de DDR veel waard. Men wilde de Wessis niet voor het hoofd stoten.

Toch was de tekst van het lied niet verboden. Waar Haersma Buma dat vandaan heeft, weet ik niet, maar ik vermoed dat het hem goed uitkwam om te benadrukken hoe normaal en democratisch het is om kinderen het volkslied te laten zingen. We weten allemaal hoe abnormaal en ondemocratisch het DDR-regime was, nietwaar. Het DDR-regime wat tot de jaren zeventig de kinderen klassikaal het volkslied liet zingen. Zoals hun kameraden in de Sovjetunie ook deden. En in Noord-Korea en Cuba nog steeds doen.

Abnormaal. Ondemocratisch. En allemaal, zonder uitzondering, nationalistisch tot op het bot, want het enige wat ze het volk nog te bieden hadden of hebben, is goedkoop sentiment voor de massa.