Van hooiberg naar speld

Alle positieve en negatieve punten bij elkaar opgeteld is het op z’n best een zes min.

Maar één belangrijk punt is wel bereikt: op afzienbare termijn wordt de grootschalige doorgifte van data in bulk vervangen door een systeem waarbij data eerst binnen de EU worden gefilterd. Met andere woorden: als de VS om een speld vragen, sturen we ze niet langer de hele hooiberg, maar alleen de speld. Dit is voor D66 een kernpunt.

In het kader van een concreet politie-onderzoek, op grond van een gerede verdenking, en met enige vorm van gerechtelijke toetsing, valt het gebruik van persoonsgegevens binnen de kaders van de rechtstaat. Maar D66 is tegen het ongericht en grootschalig gebruik van volledige data bestanden, met het risico van o.a. data mining en profiling.

Het compromis biedt ook kansen op een grotere rol voor de Toezichthouder Bescherming Persoonsgegevens, en voor betere gerechtelijke toetsing.

Is het hiermee een goed akkoord? Nee. D66 had het veel liever anders gezien, en ook bij ons bestaan twijfels en aarzelingen. Maar gelijk hebben en gelijk krijgen zijn niet hetzelfde. Betere opties zijn niet voorhanden. Allereerst zitten de grootste tegenstanders van een betere regeling niet in Washington, maar in de Europese hoofdsteden: het zijn vooral de nationale regeringen in Europa die vasthouden aan deze regeling. Zij laten de bankgegevens van Europese burgers liever doorzoeken door Amerikanen, dan door een Europese instelling.

Daarnaast was in het Europees Parlement een absolute meerderheid van Socialisten en Christen Democraten bereid zonder noemenswaardige voorwaarden voor het akkoord te stemmen. Andere partijen wilden liever aan de zijlijn blijven staan, en waren niet bereid tot een compromis. Alleen omdat de Liberale ALDE fractie de leiding nam – eerst met rapporteur Jeanine Hennis-Plasschaert, daarna Alexander Alvaro – kon de beëindiging van de grootschalige doorgifte van data worden bedongen.

Ook al zou het Parlement het Akkoord een tweede keer afschieten, dan zouden de VS een overeenkomst sluiten met afzonderlijke Lidstaten, vooral België en Nederland, waar resp de hoofdzetel van SWIFT en de server staan. Het is onwaarschijnlijk dat het Nederlandse of Belgische parlement betere voorwaarden had weten af te dwingen.

D66 sluit zich dus aan bij het compromis. Niet met vreugde, en niet zonder twijfels. Mij persoonlijk gaat dit niet makkelijk af. Vaak houden we vast aan een zuivere, principiële lijn. Maar dat is niet altijd effectief, en aan de zijlijn kan je weinig bereiken voor de burgers. Soms kiezen we voor een compromis, omdat het betere kansen biedt om dingen beter te maken. D66 loopt niet weg voor moeilijke keuzes.