Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Van kogelbiefstuk tot kippepootje: hef accijns

  •  
07-04-2010
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
140 keer bekeken
  •  
Flickr_Vlees_Bump_300

Accijns heffen op vlees is de beste manier om minder vlees te eten. Dat is goed voor iedereen en ook de schatkist vaart er wel bij

Politieke partijen zouden er goed aan doen om een extra belasting op vlees als verkiezingsthema naar voren te schuiven. De tijd is er rijp voor. Bovendien zou het de staat bijna 1,5 miljard euro kunnen opleveren.
Toen directeur-generaal Bernard ter Haar van het ministerie van VROM onlangs voorstelde om de btw op vlees te verhogen, slepen de slagers hun messen. Een ‘ridicuul’ idee en al weer negatieve aandacht voor de toch al geplaagde vleessector. Vlees, zo luidde het weerwoord, is een primaire behoefte en moet daarom betaalbaar blijven voor iedereen.
Het argument van de slagers behoeft aanvulling. De tijd dat vlees alleen voor de rijken was en arbeiders op een houtje beten, is allang voorbij. De realiteit van nu is dat vlees maatschappijbreed in zulke grote hoeveelheden gegeten wordt dat niet alleen het menselijk lichaam, maar ook het ecosysteem ernstig overbelast raakt. Vleesconsumptie zorgt ervoor dat de aarde sneller opwarmt en de biodiversiteit achteruit holt. Vlees is geen primaire behoefte, er is primair de behoefte aan minder vlees.
Niet zo’n gek idee dus, om het eten van vlees te ontmoedigen. Politieke partijen zouden er goed aan doen om van de belasting op vlees een actiepunt te maken in hun verkiezingsprogramma. De vraag is op welke manier. Net als directeur-generaal Ter Haar hebben veertien milieuorganisaties gepleit voor een verhoging van het btw-tarief op vlees van 6 naar 19 procent. Het lage tarief van 6 procent beoogt de consumptie te stimuleren en dat is volgens de organisaties bij vlees juist niet de bedoeling.
Het milieuadviesbureau CE Delft rapporteerde onlangs aan VROM dat er voor een dergelijke verhoging geen beletsels zijn. Het heffingsstelsel ligt er al, voor de concurrentiepositie van ons land maakt het geen verschil omdat de consumptie van vlees van zowel de eigen als de buitenlandse productie even zwaar belast wordt. Een belangrijk voordeel is dat de grootste vleeseters – en daarmee de grootste vervuilers – het hardst worden getroffen. Volgens CE Delft een uiterst effectief middel om de vleesconsumptie omlaag te brengen.
Voor de biologische vleessector is een verhoging van de btw echter nadelig. Biologisch vlees is nu gemiddeld al bijna twee keer zo duur als gangbaar vlees, een procentuele verhoging zou het prijsverschil in de supermarkt alleen maar groter maken.
Er is een tweede variant: een burgerinitiatief om het tarief op biologische producten (waaronder vlees) te verlagen naar 0 procent. Het initiatief wordt nu al gesteund door ruim 169 duizend mensen. Het probleem is echter dat een verlaging van de btw binnen de EU niet is toegestaan. Om concurrentievervalsing te voorkomen, mogen lidstaten het btw-tarief wel eenzijdig verhogen, maar niet verlagen. Niettegenstaande deze praktische bezwaren maakt dit burgerinitiatief duidelijk dat er een groot draagvlak is voor een belastingmaatregel voor vlees.
Een betere methode is het heffen van accijns op vlees. Een vaste heffing per kilo treft gangbaar vlees relatief harder dan biologisch vlees. Een accijns van 1 euro per kilo op gangbaar vlees met een inkoopprijs van 5 euro per kilo weegt zwaarder dan dezelfde verhoging op een prijs van 10 euro per kilo voor biologisch vlees. Het Centraal Planbureau heeft in 2007 geconcludeerd dat de introductie van vleesaccijns goed uitvoerbaar is. Een accijns op vlees levert bij een heffing van één euro per kilo verbruiksgewicht de schatkist ongeveer 1,5 miljard euro per jaar op.
Accijns op vlees zal enige aanpassing van het systeem vergen. Op onverwerkt vlees is het heffen van accijns relatief eenvoudig, maar voor samengestelde producten, zoals kant-en-klare maaltijden, moet worden vastgesteld welk gewicht aan vlees de maaltijd bevat.
Gelukkig heeft het ministerie van Financiën veel ervaring met accijnzen. Tot begin jaren 90 is er een heffing geweest op suiker, een product dat veelvuldig in samengestelde producten wordt verwerkt. Ook de verbruiksbelasting op frisdranken heeft indertijd weinig problemen opgeleverd en een woordvoerder van het ministerie verklaarde desgevraagd dat ook een eventuele introductie van een vleesaccijns technisch haalbaar zou zijn. Het is een doelmatige vorm van belastinginning.
Over één ding zijn de meeste mensen het eens: de ware kosten van vlees liggen veel hoger dan de prijs die op de verpakking staat. Om het milieu te redden moeten we volgens het CPB de vleesconsumptie met tweederde verminderen. Dierenwelzijn is een groot probleem, net als overgewicht, het enorme gebruik van antibiotica en het ontstaan van resistente bacteriën, zoals het nieuws over besmet kippenvlees opnieuw duidelijk heeft gemaakt. Accijns heffen is de beste manier om de consumptie van vlees terug te dringen, de schatkist te spekken, de volksgezondheid te bevorderen en om de verborgen kosten van vlees te verhalen op de vervuiler.
Dit artikel is tot stand gekomen door een samenwerking van Jan Terlouw met Hans Baaij, directeur van de stichting Varkens in Nood. Het is verschenen in het NRC Handelsblad van dinsdag 6 april.
Foto: Flickr CC Bump

Meer over:

opinie, groen
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.