Van Londonistan naar Londen 2012

De onheilstijdingen ten spijt zijn de Olympische spelen van 2012 een groot succes geworden. Ze hebben een beeld doen herrijzen van Londen als een plaats waar mensen van diverse nationale, culturele en religieuze pluimage samenkomen om elkaar aan te sporen tot grote prestaties en te genieten van elkaars gezelschap. Inclusiviteit en diversiteit waren expliciet speerpunten van Londen 2012 en zijn uitstekend uit de verf gekomen.

Team GB, zoals de Britse afvaardiging collectief wordt genoemd, is een bonte vertegenwoordiging van alle geledingen van het voormalige Britse imperium en is de meest succesvolle Britse equipe van de laatste 100 jaar. De Britse afvaardiging “is bringing home the bling”, zoals burgemeester Boris Johnson het uitdrukte. Diversiteit werkt. Het nummer van de Britse rapper Dizzee Rascal dat fungeert als score voor een van de promotiefilmpjes voor de Olympische spelen vat het bondig samen:

Some people think I’m bonkers But I just think I’m free Man, I’m just livin’ my life There’s nothin’ crazy about me

Londen 2012 is het daarmee gelukt om het negatieve beeld van zich af te schudden dat de stad in het post-9/11 tijdperk aankleefde. De afgelopen tien jaar werd vaak smalend gesproken over Londonistan. Londen was symbool voor de ontsporing van het multiculturalisme. In Londen werd uit een verkeerd begrepen notie van tolerantie toegestaan dat imams haat predikten in de moskee, dat radicale groepen zich konden organiseren en dat exotische gemeenschappen konden volharden in hun achterlijke gebruiken. In Londen was de westerse beschaving bezig zichzelf af te schaffen.

Met Londen 2012 omarmt Londen weer zelfbewust de status van wat sociologe Saskia Sassen ooit omschreef als “global city”. Een global city is een stad die is uitgegroeid boven de natiestaat waarvan hij deel uitmaakt en die een mondiaal knooppunt is geworden voor cultuur, handel en politiek. Global cities zijn niet louter centra voor de specifieke nationale cultuur van hun onmiddellijke achterland, maar genereren ook hun eigen cultuur. De internationale oriëntatie van de global city en de aanwezigheid van grote expat-gemeenschappen verdragen zich slecht met een puur antropologische notie van identiteit, met een reductie van identiteit tot een set nationale eigenschappen. Wanneer de burgers in de global city niet meer kunnen terugvallen op gemeenschappelijke culturele en religieuze kaders, dan worden deugden als verdraagzaamheid, redelijkheid en bereidwilligheid waarden die de gemeenschap binden.

Dit is niet om Londen te romantiseren. De realiteit van Londen is zeker niet vrij van problemen. De diepgewortelde sociaaleconomische ongelijkheid is schrijnend. Een zwarte jongen in een arme wijk als Brixton of Peckham heeft niet echt dezelfde mogelijkheden om zijn talent te ontwikkelen als zijn blanke evenknie in een gegoede buurt als Wimbledon of Chelsea. Maar beelden zijn belangrijk en Londen is beter af met het beeld van een stad die discriminatie, racisme en Islamofobie heeft overwonnen, dan met het beeld van een Engelse stad die van binnenuit wordt belaagd door vreemde culturen en religies.

De economische voordelen van het organiseren van Olympische spelen worden altijd overdreven. Er is geen land dat in de laatste 50 jaar economisch wat is opgeschoten met de Olympische spelen. Maar als de Olympische spelen Londen haar zelfverzekerdheid hebben teruggegeven als kosmopolitische global city dan is het geld goed besteed.