Van Woerkom en slapende politici

Guido van Woerkom is met een historisch laag aantal stemmen ‘gekozen’ tot Nationale ombudsman. ‘Gekozen’, want eigenlijk viel er niks te kiezen. Er was doodgewoon geen alternatief. Het was als ‘kiezen’ voor zonsondergang. Je kunt misschien denken dat je tegenstemt maar dat zal de duisternis niet tegenhouden. De commissie had beslist en de Kamer kon er alleen maar in meegaan.

Waarom is juist Van Woerkom benoemd? Geen idee. De opstelling van het Nederlands elftal komt met meer transparantie tot stand dan de voordracht voor een Hoog College van Staat als de Nationale ombudsman. Alleen dat zou al een klacht bij de ombudsman moeten opleveren.

Er hebben nu in totaal 59 Kamerleden niet voor Van Woerkom gekozen. Optimisten dachten dat hij de eer aan zichzelf zou houden vanwege de geringe steun. Zij rekenden buiten de bull bar die Van Woerkom op zijn voorhoofd heeft gemonteerd. Die man doet niet aan signalen, die ramt door als het hem zo uitkomt.

De benoeming geeft wel een inkijkje in het rechtse machtsdenken. Zo heeft Van Woerkom openlijk excuses aangeboden voor een discriminerende uitspraak over Marokkanen vier jaar geleden. In de ogen van PVV-leider Wilders zou hij daarom normaal gesproken een ‘slapjanus’ zijn, die ‘geen knip voor zijn neus waard is’. Maar een rechtse lobbyïst op de stoel van de ombudsman komt de PVV wel goed uit. Dus steunde Wilders nu Van Woerkom voluit.

De manier waarop de benoeming van Van Woerkom tot stand is gekomen laat zien hoezeer de linkse politici in de Tweede Kamer zitten te slapen. Niet omdat ze moe zijn maar omdat ze in slaap gesust worden door het idee dat ze ‘redelijk’ moeten zijn. Nu gaat er weer eens een benoeming naar de VVD, dan weer naar de PvdA of een andere partij. De baantjesmachine draait ‘eerlijk’, zo wordt geredeneerd. Daarom kon Van Woerkom ook geaccepteerd worden. Als je zo denkt, is er niets meer om voor te vechten. Waarom zou je in hemelsnaam nog PvdA of SP stemmen als die partijen klakkeloos meewerken aan de benoeming van een omstreden rechtse figuur op zo’n gevoelige post? Gelukkig zat GroenLinks niet in de commissie en kon Linda Voortman namens wakker geschrokken Kamerleden alsnog proberen de benoeming tegen te houden. Maar toen was het al te laat. De benoemingsprocedure was al afgerond, er viel niets meer te kiezen, de karavaan trok verder.

Onder rechtse critici werd er schande van gesproken dat er überhaupt protest werd aangetekend tegen de benoeming. Daarbij werd fel van leer getrokken tegen de tegenstanders van Van Woerkom. Alsof het zo vreemd is bezwaar te maken tegen een benoeming. In 1999 verzette de VVD zich tegen de aanstelling van Roelof Fernhout. De hoogleraar was jaren daarvoor voorzitter geweest van Amnesty International en de VVD vreesde dat hij ‘te slap’ zou zijn tegen asielzoekers. De fractie stemde daarom als enige voor de tegenkandidaat Van Kinderen. Dat kon want er waren meerdere kandidaten. Zo hoort dat in een democratie. Een andere kandidaat moest zich zelfs terugtrekken uit de procedure, namelijk oud-minister Sorgdrager. Zij zou als ombudsman te vaak moeten oordelen over beleid dat ze zelf had ingevoerd. Het is een raadsel waarom we over Van Woerkom dat soort discussies niet mochten voeren van de commissie.

Hoe nu verder met Van Woerkom? Het zou kunnen dat ook in zijn geval zich het mirakel voltrekt dat je vaker ziet bij oudere rechtse heren. Als hun carrièrezucht is afgenomen komen ze tot inkeer en beginnen ze zich plots in te zetten voor sociale standpunten waar ze nooit eerder kennis van wilden nemen. Van Agt doet dat bijvoorbeeld, Lubbers ook. Misschien gaat dat ook zo bij Van Woerkom en verrast hij met zijn optreden als Ombudsman vriend en vijand. Ik hoop het.

Maar tegenover hoop staat vrees en ik ben bang dat met de benoeming van de ex-ANWB-directeur een ombudsman is benoemd waar Den Haag niets van hoeft te vrezen. Dat hij hooguit hier en daar een onvolkomenheid constateert maar nooit de kansel zal beklimmen om een donderpreek te geven die de politici, en de samenleving wakker schudt. Van Woerkom moest er voor de vorm even nog over na denken maar aanvaardde al snel na de stemming zijn functie. Voor hem is het opgelost. Den Haag kan rustig verder slapen.