Veiligheid voor Europa én vluchtelingen na Parijs

Al snel na de aanslagen in Parijs werden op social media verbanden gelegd tussen terrorisme en het Europees vluchtelingenvraagstuk. Hoewel alles erop wijst dat het merendeel van de aanslagplegers home grown terrorists waren, werd de beschuldigende vinger ook regelmatig op Syrische vluchtelingen gericht.

Het is pijnlijk om te zien hoe sommigen geen onderscheid meer kunnen of willen maken tussen terroristen en mensen die terreur in hun eigen land juist zijn ontvlucht. Maar zorgen over de invloed van de huidige asielproblematiek op onze veiligheid moeten ook niet zomaar worden weggewuifd. We weten niet hoe groot het risico is dat mensen met kwade bedoelingen zich onder de asielzoekers mengen die nu via Griekenland en de Balkan naar West-Europa trekken. Tot nu toe zijn daarvan nauwelijks gevallen bekend. Maar helemaal uit te sluiten is het niet.

Het probleem is echter niet zozeer dát er mensen naar Europa toekomen. Het is de manier waarop ze dat nu moeten doen. Die maakt goede screening moeilijk. Door de chaotische situatie aan de Europese buitengrenzen trekken nu grote aantallen mensen ongecontroleerd naar en door Europa. Terwijl de roep om nog meer grenscontrole na Parijs toeneemt, is het goed te erkennen dat juist de Europese controledrift tot die chaos heeft geleid.

Zelfgecreëerde chaos aan buitengrenzen

Dinsdag bracht Amnesty het rapport Fears and fences. Europe’s approach to keeping refugees at bay uit. Dat laat in detail zien hoe de afgelopen jaren de mogelijkheden voor vluchtelingen om op een veilige en legale manier naar Europa te komen, één voor één werden weggenomen. Zo plaatste Spanje hoge hekken op de grens tussen de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla en Marokko, kwamen op de Balkan hekken te staan en zetten grensbewakers langs vrijwel alle grenzen van Europa mensen hardhandig terug de grens over naar het land waar ze vandaan komen. Illegaal – en daarmee veelal ongecontroleerd – binnenkomen is hierdoor nog de enige optie.

Door falend beleid van de internationale gemeenschap om vluchtelingen in de eigen regio voldoende te ondersteunen, ontvluchten nu grote groepen vluchtelingen de uitzichtloosheid in landen als Libanon, Turkije en Jordanië. Zij hebben geen andere optie dan zich via gevaarlijke routes door de weinige overgebleven openingen in de muren rond Fort Europa te persen. Landen aan de randen van Europa laten hen onder druk van de aantallen vrijwel ongecontroleerd doorreizen. Ziehier het huidige veiligheidsprobleem.

Veiliger voor vluchtelingen én Europeanen De paradox is dus: juist onze aandrang om de grenzen te dichten, leidt tot ongecontroleerde toegang. De grenzen nog verder sluiten, is daarom geen oplossing. Vluchtelingen zullen blijven komen. De uitdaging is dan ook om te zoeken naar andere oplossingen, waarbij vluchtelingen gecontroleerd de EU binnenkomen. Veilige, legale routes zijn een belangrijk deel van die oplossing. Dat maakt niet alleen de levensgevaarlijke oversteek voor vluchtelingen overbodig, maar geeft ook Europeanen meer veiligheid. Veilige, legale routes zorgen ervoor dat vluchtelingen voor vertrek al gescreend kunnen worden. Bijvoorbeeld door de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR, die kwetsbare vluchtelingen selecteert die een hervestigingsplek in de EU krijgen aangeboden. Of screening kan plaatsvinden op de Nederlandse ambassade, als vluchtelingen daar een visumaanvraag kunnen doen. Die visa worden nu vrijwel standaard afgewezen, wat vluchtelingen ontmoedigt om eerst toestemming te vragen om naar Nederland te komen.

Door vluchtelingen legale routes naar Europa te bieden kunnen we het aantal vluchtelingen dat spontaan voor onze deuren staat wellicht ook beperken. Als vluchtelingen namelijk weten dat ze een eerlijke kans krijgen om veilig en legaal te komen, zullen ze zich wel tweemaal bedenken voordat ze hun hele hebben en houden aan mensensmokkelaars overdragen en de levens van henzelf en hun gezinsleden op het spel zetten voor een gevaarlijke overtocht. Daarmee kan ook de asielsituatie aan de Europese buitengrenzen weer wat normaliseren. Dat geeft extra tijd en capaciteit bij die grenzen om in te schatten of degenen die toch spontaan komen geen bedreiging vormen.

Leiderschap gevraagd Het gaat misschien enigszins tegen onze intuïtie in, maar door zelf op grote schaal vluchtelingen vanuit de regio naar Europa over te brengen, kunnen we weer enige grip krijgen op de internationale vluchtelingencrisis. En daarmee een grotere voorspelbaarheid, controleerbaarheid en veiligheid creëren.

De grote vraag is nu: hebben politici het lef om te gaan staan voor deze impopulaire, maar uiteindelijk onvermijdelijke, stap? Wie maakt een einde aan de chaos?

cc-foto: Fotomovimiento