Vergroting noodfonds gaat niet helpen

Ratingbureaus waarschuwden onlangs: verhoging van het noodfonds leidt tot lagere ratings van donerende landen. Vergroting van het fonds zal het speculeren op het faillissement van landen stimuleren. Door te gokken op lagere kredietratings ontstaat een self fullfilling prophecy: door stijgende rentelasten gaan landen inderdaad onderuit. Landen die andere landen steunen komen zelf in de problemen. Dit is een ‘end game’ als deze dynamiek niet wordt doorbroken.

In de debatten van de afgelopen weken nam de PvdA fractie regelmatig het jargon over van bankiers: “er komt een storm aan”. Oud DNB president Wellink begon met deze beeldspraak; daarmee de suggererend dat we te maken hebben met een tijdelijke afwijking in een normaal patroon. ”We moeten een jas aantrekken (staatssteun) en wachten tot het overwaait.” Het was het uitgangspunt van de steunoperaties van Balkenende IV en is de basis voor de huidige steun aan het kabinet. De werkelijkheid is dat het inspelen op instabiliteit en neergang een ‘verdienmodel’ is van een casinosysteem dat parasiteert op de samenleving en overheden. Superbelegger George Soros zei het treffend: “markets are good in predicting the  future: they create it”.

Voor sociaaldemocraten is het dan de vraag hoe de publieke sector weer de regie gaat voeren. De Wiardi Beckman Stichting geen rol van betekenis: de expertise ontbreekt. Het oppoetsen van het verheffingideaal is nutteloos wanneer de economische- en ecologische randvoorwaarden voor verheffing worden ondergraven. Een rol voor prominente PvdA economen (o.a. Sweder Van Wijnbergen) is niet weggelegd: de crash van het financieel systeem is tevens de crisis van de klassieke economie en de daarin opgesloten neoliberale groei-ideologie. Experts hanteren nu terminologie uit de psychiatrie om de situatie te duiden: “de beurs is manisch depressief. Er is geen pijl op te trekken” aldus Janneke Willemse van Belegger.nl. Ook macro-econoom Kees de Kort met een dagelijkse column op BNR zegt over de beleggers en speculanten: “Ze gedragen zich als een op drift geslagen kudde gnoes; je weet niet welke kant ze opgaan, achteraf wordt er naar een reden gezocht.” (Spits 27-7 blz. 10) (4.).

Wanneer hervindt de PvdA haar economische wortels weer?: de kritiek op het kapitalistisch/monetaire systeem. Het helpt niet om een patiënt met een slagaderlijke bloeding transfusies te geven.  Dan gaat ook de donor er aan. Een aantal suggesties voor een ander geluid:

Haal falende overheden van de kapitaalmarkt Zet een waterscheiding tussen de publieke- en private kapitaalmarkt. Breng alleen nieuwe geld via overheden in omloop als schuldverlaging en meer niet als schuld (aan banken). De ECB kan Griekenland van de kapitaalmarkt halen door staatsobligaties op te kopen en banken en beleggers/speculanten de helpen met afschrijven. De banken moeten in staat zijn deze obligaties af te boeken zonder boekhoudkundig in de problemen te komen. Landen zouden niet meer moeten lenen op de kapitaalmarkt maar rechtstreeks bij de ECB en bij elkaar.

Koppel het reguliere betalingsverkeer los van de banken De nutsfunctie van het betalingsverkeer mag niet afhankelijk zijn van beleggingsresultaten. Koppel het betalingsverkeer daarom los van zwakke banken. Zo kunnen deze failliet gaan zonder te kunnen dreigen met ‘dat er dan geen geld meer uit de pinautomaten komt’.  Banken ontlenen hun systeemstatus immers aan het feit dat zij het betalingsverkeer verzorgen. Daarom kon DSB failliet en werd ING ‘gered’, terwijl ING er qua balans veel slechter voor stond (minder dan 2% dekking).

Reguleer financiële markten Maak een einde aan speculatieve bewegingen in de financiële markten door een permanent verbod op ‘short gaan’, onduidelijke derivaten en leveraging. Zorg ervoor dat participatie in bedrijven niet meer speculatief is. Zet een minimum termijn op transacties.