Verkiezingen in Zambia

Ik was even weg deze zomer. Nu ben ik er weer, onder andere om te schrijven over de verkiezingen in Zambia. Deze vonden afgelopen dinsdag plaats en moeten niet alleen leiden tot nieuwe parlements- en gemeenteraadsleden, maar ook tot een nieuwe president.

Zambia is een land in zuidelijk Afrika. In vergelijking met enkele van haar buurlanden (Congo, Zimbabwe) is Zambia relatief rustig en welvarend. Vanaf de onafhankelijkheid in 1964 kende het vier presidenten, waaronder vader-des-vaderlands Kenneth Kaunda die na 27 jaar alleenheerschappij vrijwillig opstapte om plaats te maken voor een min of meer democratische gekozen nieuwe president. Sinds 2008 is de 74-jarige Rupiah Banda de president; thans wederom deelnemer aan de verkiezingen. Zijn grootste opponent – en leeftijdsgenoot – is de oppositieleider Michael Sata.

In augustus was ik een poosje in Zambia; het was overduidelijk dat er verkiezingen zouden aankomen. Veel publieke muren waren volgeschilderd met kreten als ‘Your vote, your right’ en ‘Support peaceful elections’. Overal hingen professionele posters en billboards van Banda; Sata en de andere kandidaten moesten het voornamelijk hebben van gestencilde blaadjes die met plakband tegen muren en om bomen waren geplakt.

Op de markt, in de bus en langs de kant van de weg sprak ik met aanhangers van zowel Banda als Sata. Supporters van de zittende president waren vooral bang dat met Sata een non-intellectueel aan de macht zou komen die Zambia op dezelfde wijze in de afgrond zou storten als Robert Mugabe dat met Zimbabwe heeft gedaan. Sata was volgens hen een populist die alleen maar retoriek gebruikt zonder daadwerkelijk plannen te hebben voor het land. De Sata-discipelen vonden dat Zambia onder Banda weinig economische vooruitgang had geboekt. Daarnaast zou Banda niks doen aan de alom vertegenwoordigde corruptie in het land – sterker nog, in een pro-Sata krant werd beweerd dat kiezers omgekocht werden met 1000 Zambiaanse kwacha (14 eurocent), een t-shirt en eten.

Waarnemers van de Europese Unie melden echter dat de verkiezingen redelijk vlekkeloos en eerlijk zijn verlopen, al zijn ze minder te spreken over de oneerlijke verdeling van campagnemiddelen en alle (niet zo vrije) media-aandacht voor Banda. Toch lijkt het er op dat Sata aan de winnende hand is. Met de helft van de stemmen geteld leidt Sata met 43 procent tegen 36 procent voor Banda. Of hij nu ook de vijfde president van Zambia wordt, en vervolgens het beleid van zijn buurman Mugabe zal implementeren, blijft nog even de vraag. Wie het ook wordt, Zambia blijft met zowel Banda als Sata in elk geval in de top vijf staan van Afrikaanse landen met (veel te) oude machthebbers.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Evelien van Roemburg