Verloren zaak

Na ampel beraad besluit Maarten van der Werf toch ook maar een duit in het zakje te doen in de Zwarte Piet-discussie. Volgens hem is het pleit allang beslecht, en is de rest een achterhoedegevecht over een uiteindelijk voor het grootste deel van de bevolking onbelangrijke kwestie.

Ik meen ooit gelezen te hebben dat de Franse geestelijke, politicus en intrigant Talleyrand eens zei of schreef: ‘Als je een ontwikkeling niet meer kan tegenhouden, moet je erin meegaan en er zelfs aan meewerken.’ Misschien houdt mijn herinnering me voor de gek, maar de frase lijkt me niettemin goed toepasbaar op de Zwarte Piet-discussie.

Kuifje Want, dames en heren, het is gewoon voorbij. Hoe goed en niet-racistisch ons Sinterklaasfeest in het verleden ook was bedoeld, hoe onschuldig we misschien ook waren en hoe kleurenblind we misschien ook dachten of pretendeerden te zijn, het kan niet meer. Die naïviteit zijn we kwijt. Zelfs als je het er niet meer eens bent dat Zwarte Piet een racistische traditie is, een poging tot het in stand houden ervan zal hoe dan ook worden geïnterpreteerd als het verdedigen van een verwerpelijke gewoonte. Je kunt dit soort tradities volhouden zolang er geen haan naar kraait, maar als dat beest eenmaal begint, is er geen houden meer aan.

Soms gebeuren dat soort dingen plotseling, maar dit zit er al een tijdje aan te komen: Kuifje in Congo  is inmiddels gekuist, Sjimmie van Sjors is zijn dikke lippen kwijt en al in de jaren zeventig werd er geëxperimenteerd met blauwe, rode en gele Pieten op het cadeaupapier. De discussie is niet nieuw.

En wie die ontwikkeling wil tegenhouden gaat verliezen. Want alle geluiden uit het buitenland gaan in dezelfde richting. Voor veel blanke Nederlanders is Piet blijkbaar een bijzonder geval, maar ze krijgen weinig bijval: wat ook precies de finesses zijn geweest van de ontwikkeling van de traditie, ik geloof niet dat men de zaak voor instandhouding erg sterk zal vinden als men de huidskleur, de uitmonstering en de volle rode lippen ziet.

Eigen gelijk De druk zal op den duur zo toenemen dat je er wel aan moet toegeven. Dan kun je je wel blijven wentelen in je eigen gelijk, maar daar heeft Nederland op den duur alleen prestigeverlies aan te lijden. Nog afgezien van het lompe gebrek aan wellevendheid waarvan het getuigt om te blijven vasthouden aan iets wat voor sommigen zo belangrijk is, maar voor het merendeel van de bevolking uiteindelijk een culturele bijzaak.

Want een bijzaak is het. Het gaat hier niet om een wezenlijke inperking van vrijheid of een ingrijpende verandering in de Nederlandse levenswijze. Niet alleen kunnen tradities worden aangepast, ook zal Nederlandse cultuur na Piets vertrek vermoedelijk niet in chaos achterblijven. De eerste maatregelen zullen vooral institutioneel zijn: geen Zwarte Pieten meer bij publieke vieringen. Achter de voordeur kijkt geen mens, dus als je er echt geen afscheid van kan nemen, doe je het lekker thuis: de smokkelroutes voor zwarte schmink ontstaan ongetwijfeld as we speak . 

Maar heus, ook zonder Zwarte Piet is Sinterklaas vast een fijn kinderfeest, met het bijkomende voordeel dat het dan voor iederéén fijn is en niemand zich buitengesloten hoeft te voelen. Soms zijn dingen gewoon uit de tijd, net als de diklippige Sjimmie, Kuifje in Congo en Wien Neêrlands bloed van Tollens en Wilms uit 1817. Volgens mij missen we die ook niet echt.