Vertrouwen in de school?

In 2009 verscheen het WRR-rapport (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) ‘Vertrouwen in de school. Over de uitval van ‘overbelaste’ jongeren’, een indrukwekkend rapport aan het Kabinet Balkenende. Ik gebruikte dit rapport begin 2010 als informatiebron voor een project tijdens mijn studie CMV (Culturele en Maatschappelijke Vorming). Enkele van mijn docenten waren hier sceptisch over, want wat hebben ‘overbelaste’ jongeren te maken met CMV?

Verschillende docenten vonden dat ik een ander onderzoeksopdracht moest nemen, de groepsleden waarmee ik werd opgezadeld vonden dit ook. Ik hield voet bij stuk. Dictatoriaal werd mijn besluit door docenten genoemd, want hebben mijn groepsgenoten niet evenveel recht van spreken? Ik vond van niet en motiveerde het als volgt: “Mijn groepsgenoten hebben pas recht van spreken als ze tijdens colleges op komen dagen, aanwezig zijn tijdens brainstormsessies en na een ruim een half jaar een begin maken aan het kopen van hun studieboeken.”

Uiteraard, het maakte me niet geliefd bij mijn groepsgenoten. Ik kwam dan ook niet om geliefd te worden en besloot na enige tijd het project alleen uit te voeren. Ik ging niet in op het dringende advies van enkele docenten om een ander onderwerp te kiezen, want nog voor de oriëntatiefase een onderzoeksonderwerp afschieten is voorbarig. Bovendien, geen van de docenten die mij dit ontraadde had dit rapport gelezen.

Voor mijn onderzoek besloot ik meerdere scholen in Rotterdam langs te gaan. Een van deze scholen was een school voor jongeren met gedragsproblematiek. Tijdens het eerste lesuur kwam een vijftienjarige leerling zeven minuten te laat. De leerling, slaperig, kreeg direct van de docent een sneer en was niet meer welkom. De docent vroeg nog wel, alvorens de leerling het lokaal verliet, op geïrriteerde toon of deze al Ritalin heeft ingenomen. Nee, dit was nog niet zo waarna de docent de leerling sommeerde dit alsnog te doen. De school pakt deze jongeren stevig aan, iets wat vele van u zullen toejuichen. Deden alle scholen dit maar, is het niet? Ik ben niet van deze aanpak. Niemand vroeg deze leerling naar de reden van het laat komen. De meeste smoesjes kennen we wel. Een brug die openstaat, een lekke band, een wegrijdende tram, een huisarts bezoek zonder briefje, et cetera. 

Tijdens een korte pauze vroeg ik deze leerling in de kleine kantine naar de reden van het laat komen. De leerling in kwestie wilde er niet aan, want wie ben ik en waarom wil ik dit zo graag weten. Ik besloot de leerling even met rust te laten en sprak met twee andere leerlingen (vmbo’ers die op niveau Havo en vwo begonnen), maar al gauw kwamen er meerdere leerlingen bij ons staan. Ik vertelde over mijn jeugd, de wijk waar ik opgroeide en waarom ik besloot niet meer te dealen- of wat voor doms dan ook te doen.

De leerling, die kort daarvoor niet de reden van laat komen wilde vertellen, vroeg mij of ik weleens een schietpartij mee hebt gemaakt. Ik antwoordde dit helaas bevestigend, om vervolgens opnieuw te vragen waarom de leerling te laat kwam. De leerling kon die nacht niet slapen. In de wijk was er die nacht een schietpartij, waarna het lange tijd onrustig was in de wijk. De wijk, ook nu nog in de Veiligheidsindex van Rotterdam te vinden onder bedreigde wijk, is niet voor bange kinderen.

Na de korte pauze attendeerde ik de docent hierop, de docent antwoordde toen als volgt: ‘We maken allemaal weleens wat mee.’

Na het lezen van de blog ‘Docent of psycholoog’ op entertainment-weblog Pink Bullets van docente Katie, zag ik de we-maken-allemaal-weleens-wat-mee docent weer voor mij. Ze ervaart het leraarschap als het meest relaxte beroep ‘ever’. Op een laatdunkende manier zet ze al in het begin van haar blog de 50.000 protesterende docenten (haar collegae) weg, want stel je toch voor: ‘straks bezwijk je onder de werkdruk en kom je met een burn-out thuis te zitten’.

In haar blog beschrijft ze hoe haar leerlingen in tranen uitbarsten. Haar leerlingen moesten tijdens een mondelinge overhoring een monoloog houden over een gebeurtenis welke veel indruk had gemaakt in hun leven. Ze beschrijft hoe zij zou vertellen over de keer dat ze als peuter in een dierentuin was. Ze was toen als de dood door het gebrul van een leeuw. Haar leerlingen niet, die hadden te maken met moord, misbruik, overvallen en wat niet meer. Aan het einde van de dag was Katie bekaf, mentaal gesloopt zelfs. Ze stelt de vraag of het toeval is dat veel mbo’ers dit soort heftige dingen meemaken. Of het komt doordat ze uit een lager sociaal milieu komen. Of dat dit soort gebeurtenissen ervoor zorgen dat je zakt op de sociaal-maatschappelijke ladder. Wat was er eerder? De kip of het ei? Wie het weet mag het zeggen. Ja echt, je mag het van Katie zeggen.

Ik heb een bloedhekel aan dit type docenten. Niet alleen schoffeert ze 50.000 collega’s van haar, doet ze het docentschap af als de meest relaxte baan ever, nog stuitender is dat ze in haar blog ook nog eens de vertrouwelijkheid van haar studenten keihard schendt.

Wat maakt het ook uit, dit type leerlingen moeten gewoon hun grote waffel houden en hebben geen recht op wat ook. Het zijn de leerlingen die ook nu weer vergeten worden in het debat over bezuinigingen op het onderwijs. Het debat gaat over ‘normale’ kinderen in de klas versus kinderen met een stempel. Het gaat over excellerende studenten versus de leerling die uit zijn neus vreet en bier zuipt op kosten van de belastingbetaler.

Is er nog iemand die denkt aan deze overbelaste jongeren in het onderwijs? Is er nog een docent, politicus of politica die aan deze leerlingen denkt? Kunnen deze leerlingen nog vertrouwen hebben in de school? Kunnen zij nog vertrouwen hebben in de politiek?

Ik vrees van niet, het rapport ‘Vertrouwen in de school’. Over de uitval van ‘overbelaste’ jongeren’ ligt kennelijk ergens te verstoffen.

Deze jongeren worden er hooguit nog eens met de haren bijgesleept als er meer geld valt te halen door schoolleidingen. Of als voorbeeld voor electoraal gewin door politici en hun politieke partijen.

Lees ook het stuk van Karin van Hoorn op Joop: Docent of psycholoog?