Verwarde personen vallen door de mazen in de wet in de afgrond

Verwarde personen hebben dit jaar veel aandacht gekregen in de politiek en media. Over het algemeen was het geen positief nieuws. Elke keer wordt er beterschap beloofd door zorgbestuurders of politici, maar tot nu toe is er geen meetbaar resultaat. En dat is ook niet zo gek als men zich realiseert dat het begrip ‘verward persoon’ helemaal niet zo duidelijk is. Wat wel duidelijk is, is dat deze groep in meer of mindere mate hulp nodig heeft en dat op die hulp, zoals onder andere de ggz, veel is bezuinigd. Wat misschien minder duidelijk is, is dat deze groep ook al snel door de mazen van de wet valt. Naar die mazen zou de politiek beter moeten kijken.

Een voorbeeld daarvan is de Zorgverzekeringswet. Een deel van de zogenoemde verwarde personen bestaat uit mensen die dak- en thuisloos zijn. Deze groep heeft vaak geen zorgverzekering, omdat ze geen vaste verblijfplaats hebben en de verzekeraar hen daarom niet wil accepteren. Voor deze groep is er een speciale regeling voor de vergoeding van zorg. Dan is er een groep die dakloos is geraakt, maar nog wel een zorgverzekering heeft. Klopt deze persoon aan voor hulp van bijvoorbeeld de ggz, dan kan die zorgverlener de kosten indienen bij de zorgverzekeraar. Als de zorgverzekeraar echter te weten komt dat de verzekerde dakloos is, dan kan de verzekering alsnog worden beëindigd.

Dit mag de verzekeraar doen op basis van artikel 6 in de Zorgverzekeringswet waarin staat dat als de feiten de zorgverzekeraar tot de conclusie doen komen dat de verzekeringsplicht geëindigd is, de zorgverzekeraar de verzekering kan beëindigen. Die feiten en omstandigheden kunnen bijvoorbeeld zijn dat iemand is geëmigreerd. Maar als iemand dakloos is geraakt kan het lijken alsof deze persoon is geëmigreerd, terwijl hij dat feitelijk dus niet is. Door het uitschrijven ontstaat twijfel over de zorgverzekeringsplicht en de zorgverzekeraar beëindigd dan de verzekering. Dit mag met terugwerkende kracht. Althans het wordt niet verboden in deze gevallen. Het is wel verboden om met terugwerkende kracht een verzekering op te zeggen wanneer de premie niet betaald wordt. Eveneens is het verboden om een verzekering op te zeggen als iemand in detentie zit. Er is echter niets speciaal geregeld voor mensen die dakloos raken.

Stel nu dat een dakloze aanklopt bij een zorgverlener. Die zorgverlener controleert dan of er een verzekering is, ziet een verzekering en start de behandeling. Tijdens de behandeling komt de verzekeraar er achter dat de verzekerde niet meer ingeschreven staat en beëindigt de verzekering met terugwerkende kracht vanaf de datum van uitschrijving bij de gemeente. De zorgverlener kan dan ineens geen kosten meer declareren bij de zorgverzekeraar en voor de speciale regeling voor daklozen komen ze niet meer in aanmerking. Dat terwijl de verzekeringsplicht voor de dakloze en daarmee de acceptatieplicht voor de verzekeraar nog steeds bestaat.

Dit heeft twee nare gevolgen, namelijk een zorgverlener die zit met kosten die afgeschreven moeten worden en een patiënt die misschien nog minder geneigd is hulp te zoeken dan hij al was met alle gevolgen van dien. De situatie kan dan snel escaleren. Het is schandalig dat in een beschaafde samenleving zoals die van ons het mogelijk is dat mensen op deze manier onverzekerd rond kunnen lopen, terwijl dit juist zo belangrijk is voor hen en voor de samenleving als geheel.

Het komt erop neer dat juist voor een kwetsbare groep, die veelal hulp nodig heeft, er nauwelijks bescherming is. En juist die hulp kan voorkomen dat een situatie escaleert met alle gevolgen van dien. Er zou een wettelijke waarborg ingericht moeten worden, zodat het niet mogelijk is om met terugwerkende kracht mensen onverzekerd te laten raken. Hier ligt een taak voor de overheid. Tegelijkertijd mag men van zorgverzekeraars verwachten dat zij een zekere zorgvuldigheid betrachten wanneer zij een verzekering beëindigen, terwijl er twijfel bestaat over de verzekeringsplicht.

Onze volksvertegenwoordigers doen er goed aan te beseffen dat zij degenen zijn die aan deze lacune een einde kunnen maken en daarbij is het handig om te realiseren dat wij uiteindelijk met ons allen de prijs betalen als we niets doen.