Verzoening hoort niet op een monument voor de gevallenen

Weinigen in Nederland hadden ooit van de gemeente Maasdonk gehoord. Daar kwam verandering in toen het gemeentebestuur besloot om op 4 mei voortaan niet alleen de Nederlandse en geallieerde oorlogsslachtoffers te herdenken, maar ook de Duitsers die er waren gesneuveld, voornamelijk tijdens felle gevechten in 1944.

Dat zullen ongetwijfeld niet alleen gewone Landser geweest zijn van de Wehrmacht maar ook  SS-ers. Hun namen verdienden volgens het gemeentebestuur een plaatsje op het monument voor de gevallenen. Zij waren immers ook maar slachtoffers geweest.

Dit leverde grote commotie op. Nabestaanden waren er niet gediend van dat de namen van hun geliefde doden straks in een adem genoemd zouden worden met die van hun doodsvijanden. Zij hadden, om het zachtjes te zeggen, geen boodschap aan de verhalen die het College van B en W ophing over verzoening. Rabbijn Wim van Dijk eiste zelfs dat de namen van zijn vergaste familieleden uit Maasdonk van het monument verwjderd zouden worden.

Verzoeningsgotspe Burgemeester Augusteijn (CDA) heeft daarop een “oplossing” verzonnen. Er zou een nieuw monument in het kerkdorp Geffen komen met daarop alleen de woorden “Verzoening ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van oorlogsgeweld”. Ook voor de namen van de gesneuvelde bondgenoten en de eigen slachtoffers was geen plaats meer. Omdat de Duitsers er niet op mogen, worden zij net zo goed aan de vergetelheid prijs gegeven.

Zaterdagmiddag 20 oktober is het nieuwe monument met enig vertoon onthuld. Hier is maar één woord voor: godgeklaagd.

De bestuurders van Maasdonk geven met hun besluit – dat zij ongetwijfeld beschouwen als een salomonsoordeel waarmee iedereen behoort te kunnen leven – blijk van een schokkende en ook gevaarlijke onkunde met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog. Dat is nog tot daaraan toe, want het gemeentehuis van Maasdonk is niet het Binnenhof of het Torentje maar te vrezen valt dat deze verzoeningsgotspe in het hedendaagse Nederlandse klimaat nog veel sympathie zal wekken ook: we moeten dat akelige verleden na bijna zeventig jaar maar eens vergeten. Het is tijd om elkaar in de armen te sluiten. Verzoening in plaats van vijandschap. Je kunt elkaar niet eeuwig blijven haten.

Niet zomaar een gewapend conflict Wie zo denkt, miskent het karakter van de Tweede Wereldoorlog. Dat was geen regulier gewapend conflict maar een strijd om waarden en beginselen: hier in onze contreien vochten democratische landen, die de mensenrechten tot basis hadden gemaakt van hun samenleving, een strijd op leven en dood uit met een gevaarlijke dictatuur, gebaseerd op racistische superioriteitswaan, met een misdadig  regime dat genocide tot een tweede natuur had gemaakt.

Een monument voor de gevallenen wil deze gigantische strijd herdenken, een strijd nogmaals voor het behoud van de waarden en de normen die samen de grondslag vormen voor onze beschaving. Het is dan logisch als je op zo’n kunstwerk de namen in de herinnering houdt van de eigen mensen die in dat kader het leven lieten. En uiteraard ook van onze bondgenoten, de Engelse, Amerikaanse en waarschijnlijk ook wel Poolse soldaten die op het grondgebied van de latere gemeente Maasdonk hebben gevochten. “Verzoening” is dan niet aan de orde.

De soldaten van de Wehrmacht en de SS gaven immers hun leven niet voor vrijheid, democratie en de gelijkheid van alle mensen. Zij vochten om die te vernietigen. Nu luidt het postmoderne argument: ja, maar die arme Heinrichs moesten ook voor hun nummer opkomen. Ze konden niet anders.

Wellicht maar dat gold net zo hard voor de Nederlandse dienstplichtigen op de Grebbeberg, voor de Tommies en voor de GI’s uit de Verenigde Staten. Ook zij kwamen op voor hun nummer. Zij echter vochten voor de goede zaak, de Duitsers voor een kwade, voor de ondergang van wat wij tegenwoordig beschaving noemen. Zij deden dat misschien niet van harte, maar ze vochten als leeuwen. Zij boden verzet tot het bittere einde.

Het kan best zijn dat zij in hun hart vrome katholieke of protestantse jongens waren die niets moesten hebben van Hitler. En dat hun hart bloedde voor die arme joden. En dat zij tegen hun zin het uniform droegen. Maar ze deden verdomd hun best om zoveel mogelijk geallieerden om zeep te helpen zodat achter de linies de jodenjacht kon doorgaan. Zij waren daar wellicht persoonlijk niet bij betrokken maar zij hielden wel met hun wapens het systeem in stand dat Auschwitz voortbracht. Daarom horen hun namen op dat monument niet thuis. 

Niet omdat zij persoonlijk slecht waren maar omdat zij vochten voor een slechte zaak. En om diezelfde reden horen de namen van de geallieerde en de Nederlandse slachtoffers juist wél op dat monument. Hun persoonlijke motivatie doet evenmin terzake. Zij droegen het uniform van de vrijheid, de vijand het uniform van de onderdrukking. Dát is het verschil. Dat is wat in het verband van de vierde mei en de bijbehorende monumenten telt. Als zelfs bestuurders dit niet meer begrijpen, is het treurig gesteld met de verankering van de waarden die de grondslag vormen van onze democratie.

Lees de berichtgeving van de gemeente Maasdonk hier en hier. Lees hier het verslag van Omroep Brabant. Lees hier een reportage over de onthulling van het monument in Geffen deze zaterdagmiddag.

Nota bene: onder het bericht op de site van Omroep Brabant staan onverholen antisemitische reacties. Lees mee:

Roel proficiat met het bereikt compromis, nu zijn er geen winnaars en heeft Geffen en pracht monument voor alle onschuldige slachtoffers van wo2. Jammer dat het Joods geloof en denkwijze nog altijd het boek Genesis volgt met daar in de spreuk: “Oog om oog, tand om tand.”

Of:

Zullen we meteen ook maar gaan collecteren voor alle joden? Idd, wat een gemiste kans dit. Burgemeester toont geen ruggegraat en zwicht voor Joodse dictatuur. Jammer. Ik ben er helemaal klaar mee…

Deze over de Polen is ook typerend:

Ja zo lust ik er nog wel een paar. Dus omdat 500 polen zijn omgekomen in wo2 mag je nu geen kritiek leveren op de tsunami van polen en alle problemen die dat met zich mee brengt.Nee je doet je naam alle eer aan dat blijkt wel weer. Maar ja die van boven de moerdijk hebben altijd de grootste mond ook nu weer.

Update: het oorspronkelijke oorlogsmonument van Geffen is godbetert eind 2011 door koperdieven gestolen. Op dat beeld stond behalve de namen van de gevallenen het vogende te lezen: “Vrijheid, ter herdenking 1940-1945”. Meer over dit smaakvolle en ontroerende kunstwerk hier