Via de Puinhopen van de Polarisatie terug naar Paars

De crisis biedt ook kansen. Voor het geval dat de kiezers dat eens zouden vergeten, herinneren politici ons daar dagelijks aan. Des te opmerkelijker dat zij zelf één opgelegde kans laten liggen: de door de crisis geboden kans – misschien is ‘noodzaak’ een beter woord- om een consensus te bouwen rond nieuwe perspectieven en al dan niet nieuwe idealen.

Toegegeven, dat is misschien wat veel gevraagd en het klinkt ietwat hoogdravend. Toch is het precies datgene wat je van politici mag verwachten in tijden van crisis. En het is ook precies datgene waarmee politici zich door de eeuwen heen wisten te onderscheiden. Sommigen bezweken onder druk, maar anderen stegen ver boven zichzelf en de partijpolitiek uit. Historische voorbeelden genoeg, maar eigentijdse voorbeelden zijn er ook. Amerika heeft Obama. Duitsland heeft Merkel en de Eurozone heeft Van Rompuy.

En Nederland? Wie hebben wij? Wie probeert de uitdagingen van de crisis aan te wenden om een nieuwe consensus te creëren? De man die dat als geen ander ambieerde, Job Cohen, heeft inmiddels met gebogen hoofd de Tweede Kamer verlaten. Wie in Nederland heeft nu die ambitie nog? Terwijl de stilte die deze vragen oproept oorverdovend is, verschijnt het boek ‘Een krankzinnig avontuur’, een bundel  met redevoeringen van een man die als geen ander in staat was om tegenstellingen te overbruggen: Hans van Mierlo.

Hij richtte een partij op, won verschillende verkiezingen, was minister, vicepremier en minister van staat. Toch is Van Mierlo nooit een typische politicus geworden: over paradoxen gesproken! Een hardop denkende redenaar; dat was hij in de eerste plaats. Wat het meest opvalt bij het lezen van de beschouwingen is Van Mierlo’s bindende vermogen. Hij sprak nooit alleen zijn eigen achterban toe. Hij sprak altijd iedereen aan, steevast appellerend aan zowel verstand als gevoel. En dat deed hij met succes. Wie hem zijn stem niet gunde, zette hem wel op plaats twee. Hij sloeg bruggen, maar dwong ook samenwerking af als hij daartoe de kans kreeg. Zoals in 1994. Met zijn 24 zetels liet hij doodleuk weten dat hij voor elk kabinet te porren is, als het maar paars is.

In het huidige klimaat is Pechtold de enige die nog van paars houdt. Rutte regeert liever over rechts en de PvdA flirt liever met de SP dan met de VVD. Daarmee lijkt zo’n brede coalitie nog heel ver weg. Maar wie nu kijkt naar ‘de Puinhopen van de Polarisatie’ en zich realiseert dat alleen via politieke samenwerking en toenadering de huidige crisis bezworen kan worden, krijgt spontaan de kleur paars op het netvlies.

Na zijn overlijden – nu precies twee jaar geleden – keken veel mensen verbouwereerd naar de leegte die Van Mierlo achterliet.  Met de uitgave van ‘Een krankzinnig avontuur’  wordt die leegte nu in elk geval draaglijker. Het is een rijke bron van inspiratie voor iedereen die ‘ongerust is over de politieke situatie in ons land en daar graag wat aan wil doen’.