Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Vriendschap

  •  
15-03-2012
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
'Vriendschap en andere ongemakken' als thema van de boekenweek. Hoe kom je d'r op? 
Wie heeft het thema van de boekenweek ‘Vriendschap en andere ongemakken’ bedacht en vooral: hoe kom je d’r op? Er zijn vast hele mooie boeken over het ongemak dat ook in een vriendschap kan voorkomen, maar de veralgemenisering ervan stuit mij tegen de borst. De bedenker van dit thema waant zich blijkbaar verheven boven zoiets banaals als de sociale afhankelijkheid van een ander.
Wat zijn die andere ongemakken dan? En welke graad van ongemak is vriendschap tussen alle andere? Nederlanders behoren volgens de statistieken tot de gelukkigsten ter wereld. Wat denkt u als u dit leest? Ik denk dan: hoe chagrijnig moet de rest dan wel niet zijn?! Het leven zelf is nu eenmaal per definitie een ongemak. De enige optie is er het beste van maken, wat een zwaar onderschat kunstje is. Om dit kunstje te volbrengen, lees ik overigens stiekem sociaal verboden boeken, zoals: Mooi van binnenuit, Praten met je partner, en 101 recepten om in de puree te raken. Ik houd er mezelf en de boekhandel mee overeind.
Als het thema had geluid: ‘Relaties en andere ongemakken’, dan had iedereen het meteen kunnen duiden, maar dan was het te veel een damesbladthema geweest en dat kan niet door de artistieke beugel. Op de schaal van ongemakken in dit leven staat een liefdesrelatie hoog. Het hebben van een goede relatie leidt tot een langer, want gezonder en gelukkiger leven. De periode van ongemak verleng je dus vrijwillig met behulp van een relatie. Maar welk percentage van de relaties om u heen kwalificeert u als ‘goed’? Een matig goede relatie geeft nog steeds veel meer ongemak dan een matig goede vriendschap. In een vriendschap heb je meer persoonlijke vrijheid. Je hoeft niet elke nacht het bed te delen, of emotionele spanningen te ervaren, omdat je een tijdje op de logeerkamer gaat liggen.
‘Familie en andere ongemakken’, snappen we ook meteen. Ik denk echter dat dit thema, passé is. Ik hoor het de bedenker van ‘vriendschap en andere ongemakken’ al zeggen op de commissievergadering van themabedenkers toen dit geopperd werd. Iemand riep: ‘Familie en andere ongemakken’ en toen zei De Bedenker: ‘Dat is zo… 1950.’ Even later zou hij roepen: ‘Vriendschap en andere ongemakken’ en toen wist iedereen: dit is 2012 en zweeg bedrukt. Dus dat werd het.
Familiebanden zijn al gauw knellend, liefdesrelaties al snel verstikkend, ook al hebben beide hun zegeningen. Familieleden betalen je begrafenis en spreken mooie woorden als je er niet meer bent. Een relatie betaalt mee aan de hypotheek; bovendien geeft regelmatig lichamelijk contact met dezelfde persoon wat basale rust.
‘Buren en andere ongemakken’, had ik als thema ook onmiddellijk begrepen, maar ik ben het ermee eens dat dit literair een te oninteressant thema is en slechts leidt tot verhoogde verkoopcijfers van het boek van De Rijdende Rechter. (Leuk boek trouwens.)
Dus: van alle ongemakken die het leven biedt, is vriendschap de minst erge. Vrienden komen en gaan op een organische manier zonder dat je het ‘uit’ hoeft te maken, of een vete voor het leven hebt. Vriendschappen vormen zich veelal langs de geslachtelijke scheidslijn: vrouwen met vrouwen, mannen met mannen, zodat seksuele spanning geen rol speelt. Vrienden helpen je verhuizen, komen eten en gaan dan weer, bezoeken je als je ziek bent, functioneren ook in een groep –een vriendengroep- beter dan een relatie.
Dit weekend was ik bij mijn oude tante op bezoek in een verzorgingstehuis. Ze heeft nog maar weinig familie en dus weinig bezoek. Maar wie komt elke week bij mijn oude tante? Een vriendin.
Als we kijken naar de nog steeds stijgende echtscheidingspercentages en naar het proces waarin familiebanden steeds minder vanzelfsprekend zijn, wat gelijk op lijkt te gaan met de ontkerkelijking – Kerstmis vieren we ook al steeds minder met familie, maar steeds meer in een wintersportoord met vrienden – dan heeft vriendschap de toekomst.
Je sterft zoals je geleefd hebt, dat zou een mooi thema van de boekenweek zijn geweest! Hierbij alvast gelanceerd voor volgend jaar. Je sterft eenzaam en alleen, zoals de bedenker van ‘Vriendschap en andere ongemakken’, of met vrienden aan je bed, zoals ik.
Behoud het begrip ‘ongemak’ voor aan zaken die dat ook werkelijk zijn, zoals de dagelijkse stoelgang. Als dat al dagelijks wil zijn… Ik had dat trouwens ook al een prikkelender en uitdagender thema gevonden voor de boekenweek: ‘De stoelgang en andere ongemakken.’ Dan ren je toch meteen naar de boekhandel om te kijken wat grote schrijvers daarover te vertellen hebben?
Als ik u was, zou ik mijn vrienden te vriend houden en in dit verband niet spreken van ‘ongemak’, maar eerder van ‘zegening’, of zelfs van ‘existentiële troost’. Want dat is het.
Hester Macrander, theatermaker en publicist Dit is een verkorte versie van de tekst die ik gisteren heb uitgesproken tijdens het programma Bosch en Boeken in cultuurcentrum Bosch te Arnhem waar Jan Siebelink te gast was ter ere van de boekenweek.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.