Vrije Geluiden en de viool van André Rieu

VPRO Boeken en Vrije Geluiden hebben het nieuwe decennium niet mogen halen. Op zondagochtend 28 december stierven zij in schoonheid, slachtoffer van het netmanagement dat het hun toegemeten time slot  op een nieuwe  wijze wenste  in te vullen. Als pleister op de wonde krijgt de VPRO een culturele talkshow op de zaterdagavond. Wat zullen de trouwe kijkers op de loomste ochtend van de week voortaan aantreffen? Op 5 januari is dat André Rieu. Inderdaad een ander geluid.

Dit alles oogt als een nieuwe overwinning van de culturele reactie op de publieke omroep. Aan de rechterflank van het politieke spectrum wordt nog steeds eindeloos gedreind en gedramd over de zogenaamde publieksvijandigheid van de NPO maar daar is weinig van over. Het is de haan van Jort Kelder die overal victorie kraait. Wat wordt uitgezonden moet vooral risicoloos, voorspelbaar en neuriebaar zijn.

Mensen met gevoel voor democratie en kwaliteit, die bovendien enige durf in hun donder hebben en zich willen laten verrassen met het risico dat dit niet altijd aangenaam kan zijn, zulke mensen hopen erop dat bij de NPO de macht van de omroepverenigingen wordt hersteld. Dat zij voortaan kunnen uitmaken wat in de hen toegemeten zendtijd gebeurt en dat de hoeveelheid daarvan wordt bepaald door het ledental. Zo namelijk ontstaat echte diversiteit. Alleen zo.

Maar dat zal niet gebeuren. Daarvoor is de haat tegen een oncontroleerbare omroep in politieke kring te groot. Of er aan het eind van de jaren twintig nog veel meer van de NPO over zal zijn dan twee in hun keuzevrijheid beperkte zendertjes die voor de vorm overeind worden gehouden met minimale budgetten, is nog maar de vraag.

Toch: hoop doet leven. Je hoeft je niet zonder meer neer te leggen bij het onvermijdelijke. In Trouw heeft Adriaan van Dis het over een goede literaire podcast als alternatief voor VPRO Boeken.

Misschien moet de culturele sector gewoon zelf aan het werk gaan om de steken op te halen die de publieke omroep laat vallen. Zou dit bijvoorbeeld een haalbare kaart zijn? De uitgevers van Nederland roepen met elkaar een YouTube-kanaal over boeken in het leven. Dat wordt in de boekhandel en op de sociale media flink gepromoot. Omdat de uitgevers verder kijken dan hun neus lang is, begrijpen zij dat een reclamefolder ook op het internet geen geloofwaardigheid bezit. Daarom laten ze de programmering over aan een onafhankelijke redactie.

De muzieksector zou iets dergelijks kunnen doen. Er lopen tenslotte nu een aantal vakbewame lieden rond op zoek naar nieuwe opdrachten en die hoef je vast niet een half miljoen te betalen. Tegelijk is er vast en zeker voldoende publiek dat niet voor André Rieu zijn viool naar het scherm kijkt.