Vrijheid betekent alles

Sommige uitspraken van Theo Maassen tijdens zijn cabaretvoorstelling eind vorig jaar hebben het nodige stof doen opwaaien. Om het nog eens in herinnering te roepen, zei Theo Maassen in zijn show doelend op Geert Wilders: “Als een hond vals is, dan krijgt die een spuitje. Als een politicus vals is, dan krijgt die persoonsbeveiliging. Ik ben voor de vrijheid van meningsuiting. Maar ik ben tegen persoonsbeveiliging: misschien dat mensen dan net even iets langer nadenken voordat ze iets gaan zeggen.”

Fundamentele discussie Theo woont al zijn leven in een vrij land. Hij heeft nog nooit meegemaakt wat het betekent om je mond te moeten houden uit angst dat je opgepakt en gemarteld wordt. Kennelijk roept dit bij hem gevoelens van euforie op om van alles te zeggen zonder even iets langer na te denken voordat hij het gaat zeggen. Er zijn landen waar mensen voor veel minder onaangename uitspraken worden opgepakt en vastgezet dan Theo Maassen in zijn shows doet. Ik heb zelf in zo’n land gewoond.

Tot mijn achttiende woonde ik in Iran. Het was werkelijk verstikkend. Ieder moment leven met angstgevoelens. Bang om je mond open te trekken. Ik heb helaas moeten meemaken wat het betekent om niet vrij te zijn om te zeggen en te schrijven wat ik wilde. Uiteindelijk kon ik gelukkig vluchten naar de vrijheid.

De les die ik geleerd heb tijdens mijn verblijf in dat streng islamitische land waar de ayatollahs met harde hand regeren is dat we onze vrijheid diep moeten koesteren, en dat we voortdurend waakzaam moeten zijn. Als er één ding is wat ononderhandelbaar is, dan is het wel de vrijheid van het spreken en schrijven.

Deze vrijheid is overigens iets anders dan grof taalgebruik en scheldpartijen op het internet of elders. Ik voel niet de behoefte om anderen te beledigen, te bedreigen, of een langzame dood toe te wensen om mij vrij te voelen. Vrijheid van meningsuiting houdt niet in dat we de grenzen van beschaving en fatsoen moeten loslaten. Als ik zie wat voor berichten Hans Spekman ontvangt, maakt het mij droevig, omdat ik mij dan afvraag of we de essentie van de vrijheid van meningsuiting begrijpen.

Angstgevoelens Maassen sprak over gevoelens van angst als middel om sommige mensen ertoe bewegen om iets langer na te denken voordat ze wat gaan zeggen. Ik zou zeggen ga eens naar Saudi-Arabië of Iran en dan praten we verder. Dankzij de vrijheid in Nederland kan hij tijdens zijn shows zeggen wat hij wil. En hij hoeft gelukkig niet bang te zijn voor wat hij zegt. Het is dus des te onbegrijpelijker dat juist Theo Maassen dergelijke uitlatingen doet in over Wilders.

Ik ben het vaak niet eens met Geert Wilders en dat komt omdat hij de rechten en vrijheden van bepaalde bevolkingsgroepen wil afpakken; alsof sommige mensen minder rechten en vrijheden hebben dan anderen; bijvoorbeeld vanwege hun afkomst of geloof. Dit druist in tegen onze fundamentele waarden en beginselen. Om die reden zal ik zijn ideologie blijven bestrijden en hem proberen te ontmaskeren. Maar iedere keer weer met de kracht van het vrije woord; vanzelfsprekend.

Het mag duidelijk zijn dat Wilders moet kunnen zeggen wat hij wil. Ik kies veel liever voor de ongemakken die de vrijheid van meningsuiting soms met zich kan brengen. Ik heb immers de ongemakken van onvrijheid mogen ervaren. Dat nooit meer.

Boodschap De Franse filosoof Voltaire zei: “Ik verafschuw wat u zegt, maar ik zal uw recht om het te zeggen met mijn leven verdedigen.”  Misschien dat Theo Maassen na het lezen van dit artikel niet langer tegen persoonsbeveiliging is. En misschien wil hij zelf als poortwachter voor de vrijheid van meningsuiting dienen, zodat Wilders en alle anderen kunnen zeggen en schrijven wat ze willen.

Het is wel heel waardevol om met elkaar de discussie aan te gaan over de waarde en betekenis van de vrijheid van meningsuiting, en over de maatschappelijk aanvaardbare grenzen van beschaving en fatsoen. Vooral op de sociale media lijken die grenzen behoorlijk te zijn vervaagd.

Vrijheid van meningsuiting verliest haar glans bij gebrek aan eigen verantwoordelijkheid en zelfreflectie, en bij gebrek aan respect voor een ander. Volg Sander Terphuis ook op Twitter