Vuistregels

Elke dinsdag reis ik op de vrijwel automatische piloot met de trein van Nijmegen naar Den Haag. Toen ik een paar vrijdagen geleden naar Den Haag moest voor een lezing over financiële bewusteloosheid, stapte ik met dezelfde routine in Utrecht over op de trein aan perron 8. Als ervaren forens, ging ik vervolgens weer geconcentreerd aan het werk, totdat ik werd opgeschrikt door het omroepbericht: “Het volgende station is Rotterdam Alexander.”

Ik ben namelijk een zogenaamde “satisficer”. Dat houdt in dat ik vuistregels gebruik als: ga naar hetzelfde perron voor dezelfde bestemming. De andere categorie beslissers is “maximizer”. Deze komt tot een optimale keuze gegeven de beschikbare informatie. Nu denkt u vast dat u een maximizer bent. Immers, we vinden het prettig het gevoel te hebben rationeel te handelen en in controle te zijn. Echter, slechts 20 procent van ons behoort tot de categorie “maximizers”; 80 procent gebruikt vuistregels.

Na een zenuwslopende taxirit van Rotterdam Alexander naar Den Haag, was ik net op tijd om tijdens mijn lezing over financiële bewusteloosheid middels een experiment toe te lichten hoe hardnekkig het gebruik van vuistregels is.

Stel, je biedt mensen twee soorten bier aan: exclusief bier voor €2,50 en goedkoop bier voor €1,80. Ongeveer 80 procent kiest dan het duurdere bier (van €2,50). Introduceer naast deze opties een derde nog goedkopere soort voor €1,60. Nu kiest 80 procent de middelste variant (van €1,80) en de rest de duurste. Verwijder vervolgens de goedkoopste soort en vervang deze door enorm exclusief bier voor €3,40. De meesten kiezen wederom de middelste variant, die nu echter €2,50 kost.

Oftewel, de keuzes die mensen maken, worden beïnvloed door de opties die ze aangeboden krijgen. Ik zou het echter op prijs stellen als de NS mij géén opties aanbiedt en de trein naar Den Haag altijd van spoor 8 in Utrecht laat vertrekken.

Dit artikel staat ook op VOX