VVD kijkt weg van het echte probleem

De Tweede Kamer nam vorige week een motie aan van de Partij voor de Dieren om de voedingsbodem voor vluchtelingenstromen in kaart te brengen. De minister-president ontraadde de motie, en gaf eerder tijdens het debat al aan dat hij vragen over het verband tussen Nederlandse handelspolitiek, klimaatverandering en vluchtelingenstromen “niet had zien aankomen”. Toch ontwikkelt de vluchtelingencrisis zich via een voorspelbaar patroon, voor wie het zien wil.

De VVD wil geen vluchtelingen zonder Europees paspoort. Tweede Kamerlid Malik Azmani gaf dat in het voorjaar als eerste aan, en inmiddels blijkt dat het kabinet zelfs de opvang van vluchtelingen hier wil bekostigen uit ontwikkelingsgelden zodat opvang in de regio feitelijk nog moeilijker wordt wat Nederland betreft. Hulporganisaties als Cordaid luiden daarover terecht de noodklok.

Wateroorlog We weten dat conflicten steeds vaker ontstaan door voedselschaarste, voortvloeiend uit klimaat- en waterproblemen. De NAVO waarschuwt voor ‘wateroorlogen’ en onderzoekers van Columbia University wijzen erop dat de Syrische burgeroorlog – één van de oorzaken van de huidige vluchtelingestroom – feitelijk een ‘klimaatoorlog’ is.

Het noordoosten van Syrië – sinds mensenheugenis bekend als zéér vruchtbaar gebied – is door mismanagement van oud-president Assad sr. volledig verdroogd. Roofbouw op waterreserves om ‘voedselonafhankelijk’ te worden zorgden voor dramatische voedselschaarste. Honderdduizenden vluchtelingen trokken in eerste aanleg naar grote Syrische steden, in de periode dat juist in Irak sprake was van oplaaiend geweld dat tegelijk leidde tot grote vluchtelingenstromen. Slechts enkele opeenvolgende droge jaren zijn, in een wereld met beperkte voedselvoorraden en een gemankeerd verdelingssysteem, direct aanleiding tot conflicten die in het Westen vaak ten onrechte geduid worden als etnisch of religieus.

De VN waarschuwt dat door waterschaarste oogsten mislukken, ecosystemen instorten en gewelddadige conflicten over waterbronnen toenemen. Op dit moment hebben al 750 miljoen mensen geen toegang tot schoon drinkwater. Volgens de VN zullen in 2025 bijna twee miljard mensen leven in landen of regio’s met absolute waterschaarste.

Spijkerbroeken Ons grondwater heeft zich in vele duizenden jaren verzameld als ‘fossiele grondstof’. Maar de grondwaterreserves raken in een angstwekkend tempo uitgeput. Water kost vrijwel niks, het is van niemand, dus waarom zou je er zuinig mee zijn? Wij spoelen het nog steeds letterlijk door het toilet en gebruiken voor ons consumptiepatroon schaamteloos zoet water uit gebieden waar droogte heerst. Via aardbeien uit Spanje, rozen uit Ethiopië, spijkerbroeken uit India en veevoer uit het Amazonegebied. De productie van zo’n spijkerbroek kost 8.000 liter water, een kilo biefstuk minstens 15.000 liter. Dat staat gelijk aan een jaar lang douchen. Nu al zijn er grote spanningen tussen landen en bevolkingsgroepen over water. Tussen Egypte en Ethiopië over dammen in de Blauwe Nijl. Tussen Pakistan en Bangladesh over Indiase ingrepen in de Indus en de Ganges.

Honger lijkt een ver-van-ons-bord-probleem, maar komt snel dichterbij. Wetenschappers verwachten dat er rond 2020 tientallen miljoenen klimaatvluchtelingen naar het Noordelijk halfrond zullen vluchten vanwege gebrek aan water en voedsel. Anders dan onze volle supermarkten doen vermoeden verkeert onze voedselvoorziening in een zeer wankel evenwicht. In 2050 hebben we volgens de VN-landbouworganisatie FAO 60 procent meer voedsel nodig om de groeiende wereldbevolking te voeden. Voedsel dat tegelijk fors duurder wordt dan we nu gewend zijn. Met onze manier van leven hebben we natuurlijke kringloopprocessen laten ontsporen.

Hulp Het is wrang dat juist partijen als de VVD die het klimaatprobleem ontkennen, de vluchtelingencrisis willen afschuiven en de consumptie willen aanwakkeren om onze korte-termijn-problemen op te lossen, met hun beleid de voedingsbodem scheppen voor groeiende vluchtelingenstromen. Waar ze vervolgens niets van moeten hebben.

Als het de VVD ernst is dat ze vluchtelingen in hun eigen regio wil opvangen – wat nu al in de meeste gevallen gebeurt – zal ze tegelijk een grootmoedig gebaar moeten maken in de financiering daarvan. Zullen we het ontwikkelingsbudget om die reden verhogen tot 1 procent van het BNP? De Partij voor de Dieren is tot dusver de enige partij die daarvoor pleit. Het zou opvang in de regio dichterbij kunnen brengen en de voedingsbodem voor vluchtelingenstromen kunnen helpen wegnemen. 

cc-foto: Zsofia Palyi voor het Hongaarse Rode Kruis